Marcin Luter w cytatach

 W niemieckojęzycznym obszarze językowym trwa rozdział tłumaczenia łacińskiego tekstu „Adeste Fideles” zgodnie z tradycją angielską i francuską. Hymn ten jest rozpowszechniony na obszarze protestanckim, obecnie w śpiewniku ewangelickim pod numerem 45, w wersji „Herbei, o ihr Gläub’gen” , która została napisana przez Friedricha Heinricha Ranke (1798-1876) w 1823 roku jako kopia wersji tekstowej Johna Francisa Wade'a.  Z drugiej strony, na obszarze katolickim przeważyło tłumaczenie oparte na tradycji francuskiej, którą Joseph Hermann Mohr (1834-92) opublikował w swoim hymnie „Cäcilia” w 1873 roku pod tytułem „Auf, gläubigen Seelen” , jednak początkowy werset jest w większości zmieniony na „Nun freut euch, ihr Christen” . Jednak w śpiewniku katolickim z 1975 roku pod numerem 143 wydrukowano wersję mieszaną bez podania nazwiska tłumacza, ponieważ pominięto czwartą zwrotkę Mohra i wstawiono trzecią zwrotkę Friedricha H. Ranke. W nowym wydaniu śpiewnika, która została wprowadzona w...

Adeste Fideles (Przybądźcie, o wierni) to bożonarodzeniowy hymn średniowieczny nieznanego autorstwa. Jedyną pewną informacją o pochodzeniu pieśni jest imię i nazwisko kopisty, który zapisał tekst i melodię popularnej pieśni irlandzkiej – sir John Francis Wade (1711-86) jako "O come, all ye faithful". Pochodzenie oryginalnego XIII-wiecznego tekstu przypisywano wielu autorom, np. świętemu Bonawenturze czy królowi Portugalii Janowi IV (1604-56). Uważa się, że John Francis Wade spisał i dostosował znany wcześniej tekst i skomponował do niego muzykę. Tekst kolędy liczył w oryginale 4 zwrotki, dopiero potem ich liczbę zwiększono do 8. W użyciu jest wiele wersji tekstu łacińskiego różniących się zarówno liczbą zwrotek, jak i pewnymi fragmentami tekstu. Za autora muzyki do tej kolędy uważa się Johna Francisa Wade, lecz spotykane są także zdania, że jej autorem mógł być John Reading lub jego syn, a nawet Haendel czy portugalski kompozytor Marcos Antonio da Fonesca. Faktem jest, że w...

      Queen Elizabeth’s High School i Gainsborough Choral Society podczas koncertu kolęd Inaczej niż w Niemczech, w Anglii ilość komponowanych kolęd spadła wraz z wprowadzeniem Reformacji. Dopiero metodyzm w XVIII wieku i epoka wiktoriańska oraz związane z nimi próby odnowa religijnej odwróciły tę tendencję. Do najsłynniejszych kolęd angielskich zaliczamy: Coventry Carol (Kolęda z Coventry) – utwór XVI-wieczny. Po raz pierwszy wykonano ją w Coventry w ramach misterium „The Pageant of the Shearmen and Tailors”. W sztuce przedstawiony był moment narodzin Chrystusa według Ewangelii św. Mateusza. Kolęda opowiada o Herodzie i nakazanej przezeń rzezi niewiniątek. Maria lamentuje nad grożącym Jezusowi niebezpieczeństwem. Z całej sztuki zachowała się tylko ta kolęda. Najstarszym znanym autorem, który pracował nad jej tekstem jest Robert Croo w 1534 roku, a najstarszy druk z zapisem nutowym pochodzi z 1591. Kenneth Leighton stworzył własną wersję tej kolędy. Nie wiadomo, kto był ...

Doktor Luter mówił o problemach chrześcijaństwa do ludu językiem ludu i w zrozumiały dla nich sposób. Dzięki temu stał się dla nich wiarygodny. Aby przyciągnąć uwagę słuchaczy, sformułował liczne zwroty frazeologiczne w języku ojczystym i łacinie, które tak trafnie opisywały rzeczywistość, iż przetrwały wszelkie wojny i uprzedzenia, a także zostały przetłumaczone na inne języki, w tym polski. Na przykład: Jak kot wokół myszy. (WA TR 3, 2818)  Narobić ze strachu w spodnie. (WA TR 1, 355) Psom należy pozwolić szczekać. (WA TR 2, 1885) Jak niewidomy o kolorach. (WA TR 1, 583)  Marcin Luter zaczął ich używać od ok. 1520 roku w celach polemicznych (WA 10 II,117; WA 19,275,21-27; WA 23,603,5-12). Z czasem jego przysłowia i niebanalne porównania znalazły zastosowanie w przestrzeni dydaktyczno-etycznej, homiletycznej (kazania) i egzegetycznej (interpretacja Pisma) oraz duszpasterskiej. James Clarke Cornette (1942) naliczył w sumie 4987 powiedzeń i idiomów autorstwa Marcina Lutra...

Dokładnie 500 lat temu doktor Marcin Luter spalił bullę "Exsurge Domine" (Powstań Panie) wraz z innymi papieskimi prawami kanonicznymi przed Bramą Elsterską w Wittenberdze. Słowami "Ponieważ bluźniłeś przeciwko świętości Pana, niech pochłonie cię wieczny ogień" dokonał ostatecznego zerwania z Kościołem rzymskim. Wydarzenie to, które doprowadziło w niedługim czasie, do ekskomuniki doktora Lutra, stało się motywem w sztuce, szczególnie w XIX wieku. Jacek Kaczmarski, polski poeta, prozaik, kompozytor i piosenkarz, przywołał to wydarzenie w tekście swojego utworu o Marcinie Lutrze: "...Z tym więc walczę ja, mnich Augustianin, Moralności teolog - to przytyk, Bo w stolicy wołają - poganin! Reformator, heretyk, polityk! Tak, papieską ja bullę spaliłem, Lecz szukajcie miast, które on spalił! Ja na wrotach kościelnych tezy swoje przybiłem, On mnie wyklął, a mnisi śpiewali. Słowa palą, więc pali się słowa: Nikt o treści popiołów nie pyta. Ale moja ze Stwórc...

"O wolności chrześcijanina” (WA 7, 20-38) to moje ulubione pismo Marcina Lutra, bowiem przemawia do mnie w pełni, porusza, uczy... Wittenberski Reformator przekracza w nim schematy intelektualne i obyczajowe związane z pojmowaniem siebie jako autonomicznego „ja” w kontekście relacji z sobą i otaczającym światem.   Dzięki rzeczowym argumentom przedstawione stanowisko nie traci na aktualności, nawet po pięciu wiekach… W sformułowanych na początku traktatu zdaniach: A) Chrześcijanin jest całkowicie wolnym panem wszystkich rzeczy, nikomu nie podległym. B) Chrześcijanin jest najuleglejszym sługą wszystkich rzeczy i wszystkim podległy. (WA 7, 21, 1-4) Marcin Luter przypomina, że nasza natura ma dwubiegunowy charakter. Składamy się z elementu cielesnego (materialnego) i duchowego. Z jednej strony można powiedzieć, że to nic odkrywczego. Już starożytni filozofowie greccy (m.in. Platon, Sokrates) mówili o ludzkiej duszy. Na kartach Ewangelii czytamy: "Nie samym chlebem ż...

80 - Biskupi, księża i teolodzy, którzy dopuszczają, by takie przemówienia były głoszone przed ludem ( TUTAJ ), zostaną (kiedyś) za to pociągnięci do odpowiedzialności karnej.

 Dokładnie 500 lat temu Filip Melanchton poślubił w Wittenberdze Katarzynę Krapp. Z tej okazji chciałbym przypomnieć jej postać. Filip Melanchton Katharina (1497-1557) była córką krawca Hansa (Hieronymusa) Krappa (1469-1515) i Kathariny Münzer (1468-1548). Znane jest jej rodzeństwo: siostra Anna Barbara Krapp wyszła za mąż za Johannesa Schwertfegera, a po jego śmierci  - za Sebaldusa Münsterera. Braćmi Kathariny Melanchton byli Christoph, Hans, Caspar, Andreas i Hieronymus Krapp (1490–1563), który kontynuował interes krawiecki ojca i był kilkakrotnie wybierany na burmistrza. Rodzina Krappów była jedną z wiodących rodzin w Wittenberdze - ojciec Hans (Hieronymus) był burmistrzem od 1494 roku. W momencie zawarcia małżeństwa z Filipem Melanchtonem ojciec Katarzyny nie żył od czterech lat, a jej posag był minimalny. Po przyjeździe do Wittenberdze Melanchton wynajął prosty dom, który często nazywał „budą”. Tam mieszkał ze swoim asystentem (famulusem) Johannesem Kochem. Ten pocho...

"O wolności chrześcijanina" (De libertate christiana, Von der Freiheit eines Christenmenschen) to traktat, w którym Marcin Luter przedstawia swoje stanowisko w trzydziestu punktach (tzw. "po..."). Pismo jest zadedykowane papieżowi Leonowi X. Z jego polskim tłumaczeniem można zapoznać się  TUTAJ . Treść: Na początku pisma Reformator stawia dwie pozornie sprzeczne tezy: Natura człowieka ma dwoisty charakter. Wittenberski Reformator rozróżnia w traktacie człowieka zewnętrznego z potrzebami cielesnymi, materialnymi, i człowieka wewnętrznego z potrzebami duchowymi. Te dwie sprzeczne sobie natury nadają sens powyższym tezom pisma. W dalszych akapitach „Po...” Luter przypisuje następujące warunki i fakty tym przeciwstawnym stwierdzeniom: Tekst Lutra wraz ze wzrostem „Po...” uczy coraz głębszej wiary chrześcijańskiej, która kończy się cudowną wolnością. Powyższa - niekompletna - tabela wyraźnie pokazuje ten dalszy rozwój i wzrost. 1. poziom: obiektywnie t...

"O wolności chrześcijanina" (WA 7, 20-38) to wydany w listopadzie 1520 roku traktat należący do tzw. pism programowych doktora Marcina Lutra. Dzieło to jest zaliczane do najsłynniejszych pism reformacyjnych. "De libertate christiana" znane jest w języku polskim pod tytułem "O wolności chrześcijańskiej". Nie jest to jednak w pełni poprawne tłumaczenie zarówno z języka łacińskiego, jak i niemieckiego. W tytule "Von der Freiheit eines Christenmenschen" zwrot "eines Christenmenschen" jest przydawką określającą rzeczownik "Freiheit" (wolność) w dopełniaczu liczby pojedynczej od rzeczownika z zaimkiem nieokreślonym "ein Christenmensch" (chrześcijanin), a nie od przymiotnika "christlich" (chrześcijański). Poza tym to nie wolność jako ponadczasowa i niezbywalna wartość, a chrześcijanin jako osoba jest podmiotem i adresatem stawianych w traktacie tez. Powodem do napisania traktatu była bulla papieża Leona X ...

Johannes Tetzel (1465-1519) Urodził się w mieście Pirna (Saksonia) w 1465 roku jako syn lipskiego złotnika, Hansa Tetzla. Studiował teologię i filozofię. W 1489 wstąpił do zakonu dominikanów. Początkowo był kaznodzieją. W 1502 wyznaczony przez papieża do propagowania odpustu jubileuszowego, którego udzielał odtąd przez całe swoje życie. W 1509 został ustanowiony inkwizytorem na obszarze polskiej prowincji dominikańskiej, natomiast w 1517 został wyniesiony przez papieża Leona X do godności komisarza ds. odpustów w Świętym Cesarstwie Rzymskim. W swojej działalności handlowej Tetzel posunął się do sporządzenia listy opłat za odpuszczenie różnych rodzajów grzechów. Twierdził, że jego odpusty mogą chronić dusze, które znieważyły Marię Pannę. Sprzedawał odpusty za zmarłych a także za grzechy jeszcze nie popełnione, traktując darowanie win wyłącznie jako pewnego rodzaju transakcję (więcej o tym  TUTAJ ). Przypisuje się mu autorstwo powiedzenia: Skoro pieniądz w szkatule zadzwoni, d...

95 Tez z tzw. Drzwi Tezowych Kościoła Zamkowego w Wittenberdze 31.10.1517 Marcin Luter opublikowa ł 95 tez, w których nawoływał do debaty nad aktualnym stanem chrześcijaństwa. Kolejność podejmowanych w nich tematów nie jest przypadkowa. H. Jesse zaproponował następującą ich strukturę: Tezy o prawdziwej pokucie i papieskiej władzy przebaczania grzechów (Teza 1-7) Tezy o odpuście dla zmarłych (Teza 8-29) Tezy o odpuście dla żyjących (Teza 30-40) Tezy o odpuście i dobrych uczynkach (Teza 41-52) Tezy o kazaniu odpustowym (Teza 53-80) Tezy o wątpliwościach osób świeckich co do odpustu (Teza 81-91) Tezy o fałszywym pokoju i Krzyżu Chrystusa (Teza 92-95) Treść tez znajdziecie Państwo  TUTAJ .  Literatura: 1.        H. Jesse, Dr. Martin Luthers 95 Thesen, 2012,33. 2.        Ch. Möller, M. Heymel, P. Goes, Ich hab einen besseren Sorger – Luthers seelsorgliche Theologie, 2017,...

Albrecht z Brandenburgii (1490-1545) Albrecht z Brandenburgii był synem elektora Jana Cicero. Wraz ze swoim bratem Joachimem I Nestorem założył uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą w 1506 roku, gdzie również studiował. W tym samym roku wstąpił do duchowieństwa, został arcybiskupem Magdeburga i administratorem apostolskim diecezji Halberstadt w 1513 roku w wieku 23 lat, a arcybiskupem i elektorem Moguncji w 1514 roku (wbrew zakazowi prawa kanonicznego do sprawowania więcej niż jednego biskupstwa) i w 1518 kardynałem. Od 1514 do wydalenia 21 lutego 1541 rządził ze swojej rezydencji Moritzburg w Halle an der Saale. W 1515 i 1516 roku podjął nieudaną próbę wypędzenia Żydów z Moguncji. Albrecht z Brandenburgii nie spełnił wymogów przejęcia w poczet biskupów - nie osiągnął jeszcze wymaganego wieku; nie miał również stopnia naukowego, ale otrzymał darowiznę na naukę. Albrecht pożyczył 20.000 guldenów reńskich od Jacoba Fuggera, aby zapłacić wymaganą opłatę za otrzymanie sakry biskupiej (...

Giovanni de Medici (1475-1521) Leon X (właściwie Giovanni de Medici) to papież renesansu w okresie od 11 marca 1513 roku do 1 grudnia 1521 roku. Pochodził z rodu Medyceuszy. Od najmłodszych lat był przygotowywany do służby w Kościele; wybrany na kardynała w wieku 13 lat, na konsystorzu 9 marca 1489 roku. Od roku 1483 do roku 1513 był zarządcą około dziesięciu opactw m.in. Monte Casino w latach 1486-1504. Był także biskupem Pesaro w latach 1503-1504 i administratorem diecezji Amalfi w latach 1510-1513. Kiedy zmarł Juliusz II, Giovanni de Medici miał 37 lat i należał do frakcji młodszych kardynałów. Podczas konklawe 1513 roku był jednak na tyle chory, że trzeba go było zanieść. Dzięki swoim nienagannym manierom, miał wielu przyjaciół, a nie miał wrogów. Prawdopodobnie, to zapewniło mu elekcję bez symonii. Był, podobnie jak jego poprzednik, przeciwnikiem Francji i skupiał swoje działania na sojuszach antyfrancuskich. Podczas konklawe, w wyniku którego został wybrany, podpisał ka...