Johannes Tetzel

Johannes Tetzel (1465-1519)

Urodził się w mieście Pirna (Saksonia) w 1465 roku jako syn lipskiego złotnika, Hansa Tetzla. Studiował teologię i filozofię. W 1489 wstąpił do zakonu dominikanów. Początkowo był kaznodzieją. W 1502 wyznaczony przez papieża do propagowania odpustu jubileuszowego, którego udzielał odtąd przez całe swoje życie. W 1509 został ustanowiony inkwizytorem na obszarze polskiej prowincji dominikańskiej, natomiast w 1517 został wyniesiony przez papieża Leona X do godności komisarza ds. odpustów w Świętym Cesarstwie Rzymskim.

W swojej działalności handlowej Tetzel posunął się do sporządzenia listy opłat za odpuszczenie różnych rodzajów grzechów. Twierdził, że jego odpusty mogą chronić dusze, które znieważyły Marię Pannę. Sprzedawał odpusty za zmarłych a także za grzechy jeszcze nie popełnione, traktując darowanie win wyłącznie jako pewnego rodzaju transakcję (więcej o tym TUTAJ). Przypisuje się mu autorstwo powiedzenia: Skoro pieniądz w szkatule zadzwoni, duszę z czyśćca do nieba wygoni (niem. Sobald der Gülden im Becken klingt, im huy die Seel im Himmel springt). W 1517 próbował dokonać zbiórki pieniędzy na trwającą w Rzymie budowę Bazyliki św. Piotra i spłatę długu arcybiskupa Magdeburga Albrechta z Brandenburgii za kupno tytułu arcybiskupa Moguncji (symonia), co stanowiło inspirację dla Marcina Lutra przy pracy nad 95 tezami z 31.10.1517.

W 1517 zdobył tytuł licencjata Świętej Teologii na Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, a następnie doktora Świętej Teologii (1518), za obronę w dwóch mowach doktryny o odpustach przeciwko nauce doktora Lutra. Oskarżenie, iż sprzedaje pełne odpuszczenie grzechów jeszcze nie popełnionych wywołało ogromny skandal. Marcin Luter uznał jego działalność za złą i niedopuszczalną oraz rozpoczął publicznie wypowiadać się przeciwko niemu.

Karl von Miltitz, kanonik katedry w Moguncji, zarzucał mu popełnienie licznych oszustw i defraudacji, twierdził też, że miał dwoje nieślubnych dzieci. Przestraszony Tetzel wycofał się wówczas do klasztoru w Lipsku, tam też zmarł w 1519. W okresie tym był już całkowicie skompromitowany i nie udzielał się publicznie. Na łożu śmierci otrzymał uprzejmą korespondencję od doktora Lutra, który pocieszył umierającego adwersarza.


Literatura:

1. H. Boehmer: Der junge Luther. Martin Luther und die Reformation: Mit 39 Abbildungen nach Holzschnitten und Kupferstichen des 16. Jahrhunderts. Diplomica Verlag, 2018, 65.

2. L. Schorn-Schütte, Die Reformation. Vorgeschichte, Verlauf, Wirkung, 2006, 32.

3. E. Bünz: „der große Schreihals“ Johann Tetzel. Vortrag im Leibnizforum Leipzig, 27. September 2016.