O pewnym kapłanie, który chciał spłacić swoje długi listami odpustowymi

Albrecht z Brandenburgii (1490-1545)

Albrecht z Brandenburgii był synem elektora Jana Cicero. Wraz ze swoim bratem Joachimem I Nestorem założył uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą w 1506 roku, gdzie również studiował. W tym samym roku wstąpił do duchowieństwa, został arcybiskupem Magdeburga i administratorem apostolskim diecezji Halberstadt w 1513 roku w wieku 23 lat, a arcybiskupem i elektorem Moguncji w 1514 roku (wbrew zakazowi prawa kanonicznego do sprawowania więcej niż jednego biskupstwa) i w 1518 kardynałem. Od 1514 do wydalenia 21 lutego 1541 rządził ze swojej rezydencji Moritzburg w Halle an der Saale. W 1515 i 1516 roku podjął nieudaną próbę wypędzenia Żydów z Moguncji.

Albrecht z Brandenburgii nie spełnił wymogów przejęcia w poczet biskupów - nie osiągnął jeszcze wymaganego wieku; nie miał również stopnia naukowego, ale otrzymał darowiznę na naukę. Albrecht pożyczył 20.000 guldenów reńskich od Jacoba Fuggera, aby zapłacić wymaganą opłatę za otrzymanie sakry biskupiej (symonia) kurii w Rzymie. Dlaczego tytuł arcybiskupa Moguncji był tak istotny dla Albrechta? Arcybiskupi Moguncji byli jednymi z najbardziej wpływowych ludzi Świętego Cesarstwa Rzymskiego i jako elektorowie i kanclerze Sejmu Rzeszy mogli wybierać nowego cesarza. Delegacja pod przewodnictwem arcybiskupa Rygi Johannesa Blankenfelda udała się do Rzymu, aby odebrać pieniądze z banku Fuggera w Watykanie. Początkowo transakcja i misja przebiegały bezproblemowo, dopóki arcybiskup Salzburga Matthäus Lang von Wellenburg nie wyraził sprzeciwu wobec planowanej transakcji. W rezultacie kwota za kupno tytułu biskupa wzrosła do 29.000 guldenów.

W 1514 roku Albrecht zaproponował papieżowi ogłoszenie specjalnego odpustu, który miał zostać ogłoszony w jego diecezjach i Brandenburgii, a połowa z nich miała zostać przeznaczona na budowę św. Piotra w Rzymie i na skarbiec jego diecezji. Bulla została wydana 31 marca 1515 r.

M.in. na skutek praktyk sprzedaży odpustu przez dominikańskiego kaznodzieję Johanna (Jana) Tetzla, który działał w imieniu Albrechta w diecezjach Halberstadt i Magdeburga, Marcin Luter sformułował swoje 95 tez z 31.10.1517. W rezultacie Albrecht wszedł w konflikt z teologiem wittenberskim, mimo że faworyzował humanizm i wzywał Ulricha von Hutten na swój dwór w 1515 r. Na początku Albrecht starał się przeprowadzić ogólną reformę kościoła za pośrednictwem soboru. 19 lipca 1525 roku brał udział w tworzeniu antyluterańskiej federacji w Dessau. Doktor Luter początkowo pokładał duże nadzieje w Albrechcie, ale wkrótce zdał sobie sprawę, że żaden kompromis nie jest możliwy. W czerwcu 1528 roku Albrecht został zmuszony do zawarcia traktatu z Hitzkirchen z landgrafem Filipem Wielkodusznym, w którym zrzekł się duchowej jurysdykcji nad Hesją.

Jeszcze w 1530 roku w Augsburgu Albrecht wezwał do pokoju i wspólnej obrony chrześcijaństwa przed atakiem Imperium Osmańskiego. W 1538 roku Albrecht i jego brat Joachim zawiązali Związek Halski przeciwko Związkowi Szmalkaldzkiemu. Ten ruch i egzekucja Hansa von Schönitza, byłego, ale teraz zhańbionego faworyta Albrechta, skłoniły Lutra do opublikowania bardzo brutalnego, obraźliwego dokumentu przeciwko Albrechtowi.

W zamian za przejęcie długów Albrecht przyznał protestantom wolność wyznania w opactwie Magdeburg, został wydalony z zamku Moritzburg w 1541 roku po 27 latach rezydowania w Halle. Następnie poradził cesarzowi użyć przemocy wobec protestantów i jako pierwszy zaakceptował zakon jezuitów założony w 1540 r.


Literatura:

1. Ingrid Heike Ringel: Erzbischof Albrecht von Brandenburg. In: Friedhelm Jürgensmeier (Hrsg.): Beiträge zur Mainzer Kirchengeschichte2. Band 2. Frankfurt a. M. 1991.

2. Greg Steinmetz: Der reichste Mann der Weltgeschichte. Leben und Werk des Jacob Fugger. 2016, 149.

3. Christiane Schuchard: Was ist ein Ablasskomissar?; in: ed. H. Kühne, Johann Tetzel und der Ablass: Begleitband zur Ausstellung »Tetzel – Ablass – Fegefeuer« in Mönchenkloster und Nikolaikirche Jüterbog; 2017, 122.