Marcin Luter a rozwój języka ojczystego

Doktor Luter mówił o problemach chrześcijaństwa do ludu językiem ludu i w zrozumiały dla nich sposób. Dzięki temu stał się dla nich wiarygodny. Aby przyciągnąć uwagę słuchaczy, sformułował liczne zwroty frazeologiczne w języku ojczystym i łacinie, które tak trafnie opisywały rzeczywistość, iż przetrwały wszelkie wojny i uprzedzenia, a także zostały przetłumaczone na inne języki, w tym polski. Na przykład:

Jak kot wokół myszy. (WA TR 3, 2818) 

Narobić ze strachu w spodnie. (WA TR 1, 355)

Psom należy pozwolić szczekać. (WA TR 2, 1885)

Jak niewidomy o kolorach. (WA TR 1, 583)

 Marcin Luter zaczął ich używać od ok. 1520 roku w celach polemicznych (WA 10 II,117; WA 19,275,21-27; WA 23,603,5-12). Z czasem jego przysłowia i niebanalne porównania znalazły zastosowanie w przestrzeni dydaktyczno-etycznej, homiletycznej (kazania) i egzegetycznej (interpretacja Pisma) oraz duszpasterskiej.

James Clarke Cornette (1942) naliczył w sumie 4987 powiedzeń i idiomów autorstwa Marcina Lutra, z czego 1825 to niemieckie przysłowia a 2673 idiomatyczne powiedzenia.

Wittenberski teolog nie ignorował dotychczasowych zdobyczy języka ojczystego i od 2 marca 1535 rozpoczął wraz z W. Linckiem spis istniejących już powiedzeń w obszarze niemieckojęzycznym (Sprichwörtersammlung), który został zebrany w Edycji Weimarskiej (WA 51, 634-662).

Literatura:

1. A. Lobenstein-Reichmann, Sprichwörter. In: V. Leppin, G. Schneider-Ludorff (Hrsg.), Das Luther-Lexikon, 2015,656-657.

2. J.C. Cornette, W. Mieder, Proverbs and proverbial expressions in the German works of Martin Luther, Bern 1997.

3. Ch. Möller, M. Heymel, P. Goes, Ich hab einen besseren Sorger. Luthers seelsorgliche Theologie, 2017, 280.