Marcin Luter w cytatach

Marcin Luter na zamku Wartburg, rycina z XIX wieku Marcin Luter wspominał wielokrotnie 300 dni na swojej „wyspie Patmos”, czyli na zamku Wartburg. W sześciu Mowach Stołowych (zebranych poniżej) pojawia się retrospekcja tych wydarzeń. Najczęściej przywoływanym motywem z tego okresu jest widzenie diabła. Mowa nr 2885 (WA TR 3): Często prześladował szatan mnie w moich własnych widzeniach, ale przede wszystkim na zamku, w którym został aresztowany i przez pewien czas byłem więźniem, wtedy wziął orzechy włoskie i obierał je z łupin całą noc. Mowa nr 3814 (WA TR 3): Historia o tym, jak hałaśliwy i złośliwy duch prześladował pewnego proboszcza i rada Doktora Lutra, jak go wypędzić. Pewnego razu przyszedł do Doktora Marcina Lutra proboszcz wiejski z Sübs, mieszkający pod Torgawą, który skarżył się mu, że w nocy nawiedza go hałaśliwy i złośliwy duch, że miał już burze w swoim domu i że ten duch stłukł wszystkie garnki i zniszczył drewniane naczynia, a przez to nie ma spokoju w domu, bo gdy...

"Magnificat verdeutscht", początek Doktor Marcin Luter zadedykował swoje tłumaczenie i interpretację pieśni Marii (Łk 1,46b-55) wówczas 17-letniemu księciu saskiemu Janowi Fryderykowi I. Reformator uważa ten tekst za szczególnie istotny, by pobudzić w młodym władcy pobożność (WA 7, 544f.). Jego tłumaczenie rozpoczął jeszcze w Wittenberdze przed wyjazdem na Sejm Rzeszy w Wormacji, a dokończył na zamku Wartburg. Nazwa pieśni maryjnej „Magnificat” od jego pierwszego słowa w języku łacińskim  Magnificat anima mea Dominum (Wielbi dusza moja Pana). Jest to radosna pieśń dziękczynna, którą według Ewangelisty Łukasza wypowiedziała (lub zaśpiewała) Maria podczas spotkania z Elżbietą, krótko po Zwiastowaniu. Marcin Luter stara się o jak najtrafniejsze tłumaczenie tekstu biblijnego i rozważa możliwe alternatywne wersje w oparciu o wiedzę teologiczną. „Magnificat verdeutscht” („Magnificat po niemiecku”) ma oddać piękno każdego ze słów. Z użytych cytatów i motywów biblijnych jest jasne, ...

Ty, który miliony gwiazd zapaliłeś Ty, który miliony gwiazd zapaliłeś, Pośród ciemności wznieć blask wiary Twej. Tyś naszym światłem, co strzeże i chroni, By trwał w pokoju i ciszy nasz sen. Dziękuję za dzień ten, który już gaśnie, Co z Twoich rąk dzisiaj dany był nam. Przebacz nam to, co w nim zaniedbaliśmy, Wybacz nam zło naszych rąk, naszych słów.   Dziękuję za radość Twą w naszych sercach, Bo Ty zmieniłeś w wesele nasz trud. Pomóż nam znieść każdy ból, każdy ciężar, Co dobre dla nas jest, Ty tylko wiesz.   Dziękuję za ludzi, co nas wspierają, W trudach tej drogi, co mamy ją przejść. Pomóż nam jutro być stale przy sobie, W słabych i małych daj nam poznać się.   Ty, który miliony gwiazd zapaliłeś, W tym mrocznym świecie zachowasz swój blask. Tyś Ojcem naszym, co strzeże i chroni, Rozświetl ciemności, co mieszkają w nas. Oryginalny tekst (duńska Księga Psalmów (2002), Den Danske Salmebog (2002), nr 787): Du, som har tændt milli...

Erazm z Rotterdamu (1467-1536) To pierwszy opublikowany grecki Nowy Testament (1516), opracowany przez Erazma z Rotterdamu, który wydrukował Jan Froben z Bazylei. Erazm wykorzystał kilka rękopisów, jakie znalazł w Bazylei, niektóre partie przetłumaczył z Wulgaty.  Dalsze informacje można uzyskać w artykule Leszka Jańczuka  TUTAJ . Polecana literatura:  1. L. Jańczuk, Novum Intrumentum Omne, Rocznik Teologiczny, 2014, 27-40.  2. B. M. Metzger, Bart D. Ehrman, The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration, 2005, 145.  3. J. Brashler, From Erasmus to Calvin: Exploring the Roots of Reformed Hermeneutics, Interpretation 63(2), 2009, 163.

Wieża czarownic (Hexenturm). Zdjęcia: Kamil Basiński Marcin Luter odbył dyskusję akademicką w Heidelbergu ( Disputatio Heidelbergensis ) 26 kwietnia 1518 roku, podczas której przedstawił nową perspektywę chrystocentryczną w ramach tzw. teologii krzyża ( theologia crucis ) w 28 tezach teologicznych i odniósł się krytycznie do filozofii arystotelejskiej, obecnej w średniowiecznej nauce scholastycznej Kościoła w 12 tezach filozoficznych. Dysputa Heidelberska miała miejsce na Wydziale Artystycznym tamtejszego Uniwersytetu (najstarszego na terenie Niemiec). Budynek nie zachował się do naszych czasów, stał naprzeciwko tzw. Starej Auli, po drugiej stronie obecnego Placu Uniwersyteckiego, gdzie dziś znajdują się nowoczesne pomieszczenia wykładowe. Klasztor augustianów znajdował się na placu uniwersyteckim i rozciągał się w obrębie murów miejskich do tzw. wieży czarownic (niem. Hexenturm). Można ją zobaczyć na dziedzińcu Nowego Uniwersytetu w Heidelbergu, gdzie jest zintegrowany z kompleksem ...

Heidelberg, Stara Aula i Plac Uniwersytecki nocą. Foto: K. Basiński 26 kwietnia 1518 roku Marcin Luter wziął udział w akademickiej dyspucie na uniwersytecie w Heidelbergu, gdzie przedstawił 28 tez teologicznych ( TUTAJ ) i 12 filozoficznych ( TUTAJ ), w których zaproponował inną perspektywę poznania Boga (cognitio Dei). Oryginał łaciński znajduje się w Edycji Weimarskiej (Weimaranie, WA): WA 1,353-374. Proponuję następuj ąc ą struktur ę tez teologicznych: Stanowisko wobec uczynkowości człowieka (Tezy 1-4) Wykładnia zreformowanej nauki o grzechu (Tezy 5-18) Teologia krzyża (Tezy 19-24) Podsumowanie (Tezy 25-28) Tezy Heidelberskie stały w opozycji do średniowiecznej nauki Kościoła, do tzw. teologii chwały (theologia gloriae) . W jej świetle: - źródłami poznania Boga (cognitio Dei) jest rozum i stworzenie; - krzyż/ukrzyżowanie nie ma większego znaczenia w wymiarze poznania Boga; - człowiek poznaje Boga: Jego Wszechmoc, Majestat i Jedność w Trójcy dzięki rozumowi i stworzeniu. Poznanie...

Podpis Marcina Lutra Psalmy odgrywały niezwykłą rolę dla Marcina Lutra, zwłaszcza w czasie tzw. reformatorskiego przebudzenia i odkrycia sensu słów „Uratuj mnie dzięki Twojej Sprawiedliwości” (Psalm 31,2). Wittenberski Reformator rozumiał je w aspekcie tzw. iusticia passiva – Sprawiedliwość Boża jest bierna, gdyż człowiek zostaje usprawiedliwiony przez Boga nie ze względu na swoje zasługi, dobre uczynki i praktyki religijne, a jedynie dzięki darmo i niezasłużenie danej Łasce Miłości, która zrealizowała się w pełni w Wielkopiątkowej Ofierze (sola gratia, teologia krzyża).  Zbiór psalmów (Psałterz) nazywał on „małą Biblią” (niem. „ kleine Biblia ”), w której zawiera się całokształt teologii Starego Testamentu. Jako profesor teologii na Uniwersytecie w Wittenberdze Marcin Luter prowadził wykłady o psalmach w latach 1513 do 1515, spisane jako "Dictata super psalterium" (WA 3 i 4, nowe wydanie w WA 55 I i WA 55 II) i dokonywał wciąż na nowo ich interpretacji. Najbardziej znana ic...

Heidelberg, starówka widziana z zamku. Foto: K. Basiński Duszpasterski charakter tez heidelberskich wypływa z przesłania tezy 28 (tłumaczenie Bogumiła Jarmulaka, 2009): „Miłość Boża nie szuka swego, lecz zwraca się ku innym i obdarza ich dobrem. I tak grzesznicy są piękni, ponieważ są kochani, nie zaś - są kochani, ponieważ są piękni. Ludzka miłość ucieka od grzeszników, ponieważ są źli. Chrystus zaś mówi: „Nie przyszedłem szukać sprawiedliwych, lecz grzeszników” (Mt 9,13). Taka jest miłość zrodzona na krzyżu, która nie zwraca się ku dobru, by użyć go dla własnej korzyści, lecz zwraca się ku ludziom złym i biednym, by obdarzyć ich dobrem.” Duszpasterski aspekt scholastycznej teologii chwały ( theologia gloriae ) akcentuje to, co dobre w człowieku i propaguje pozytywny obraz jednostki. Teologia krzyża ( theologia crucis ) uwydatnia rozterki natury ludzkiej w świetle wiary oraz pokazuje grzech w świetle Bożego przebaczenia. Ofiara wielkopiątkowa nie została złożona przez człowieka dla ...