Marcin Luter w cytatach

Wypowiedzi Lutra na temat zwierząt w ogóle, a w szczególności psów, można odczytywać na trzech poziomach. Z jednej strony Reformator zajmuje się zwierzętami w kontekście wypowiedzi o Biblii, zwłaszcza o historii stworzenia. Ponadto pojawiają się uwagi na temat prawdziwych zwierząt w jego otoczeniu, głównie w Mowach Stołowych. Pokazują one na przykład, że Luter nie lubił kotów, ale bardzo kochał swojego psa, ktόremu nadał imię Tölpel lub Tölplin, co można przetłumaczyć jako Ciapek. Reformator dostał go, gdy ten był jeszcze szczenięciem, prawdopodobnie na zamku Wartburg w 1521 roku. Wreszcie zwierzęta są używane w bajkach i innych opowieściach jako metafory i polemiczne przykłady ludzkich cech charakteru. Doktor Marcin cenił te literackie porόwnania - papieskiego osła czy heretyków, którzy byli dla niego jak pawie – zachwycający i piękni dla oka, ale biada im, jeśli otworzą usta. Dla Lutra upadek człowieka ma wyraźny wpływ na relacje między ludźmi a zwierzętami: „Gdybyśmy pozostali w ni...

Przyczyną powstania pisma „O mianowaniu ministrów Kościoła” („De instituendis ministris Ecclesiae“) jest kontakt Marcina Lutra ze czeskimi zwolennikami nauk Jana Husa. Wittenberski Reformator był uważany za obrońcę Husa od dysputacji lipskiej w 1519 roku (por. WA BR 1,185,416-418). Husycki kaznodzieja Gallus Cahera napisał do doktora Lutra w 1523 roku, by porozmawiać o wewnętrznych problemach tego ruchu (WA 10 II,172-174). Husyci byli postrzegani jako heretycy przez papieża, nie mieli rozbudowanej hierarchii kościelnej. W tej sytuacji trudno było zorganizować instytucjonalnie Kościόł. Cahera liczył, że pismo do Lutra spowoduje ostateczne oderwanie się husytόw od Rzymu i włączenie tego ruchu do wittenberskiej Reformacji. Omawiany traktat Marcina Lutra jest zatem niejako odpowiedzią na wnioski czeskiego duchownego (por. WA BR 3,786,364, 15-17). Cel uniezależnienia powołań kapłańskich wśrόd husytόw od papiestwa okazał się niemożliwy do zrealizowania. Ci byli powoływani (ordynowani) przez ...

Benjamin West, Ostatnia Wieczerza 1.   Wstęp Wszyscy czterej Ewangeliści Nowego Testamentu i pierwszy list apostoła Pawła do Koryntian opisują Ostatnią Wieczerzę Jezusa i Jego uczniόw. Wydarzenia ostatniego posiłku Jezusa zostały prawdopodobnie przekazane przez społeczność wczesnochrześcijańską i rozwinęły się w rytuał. Najstarsze źródło literackie (około 55/56 po Chrystusie) na ten temat pochodzi od Pawła z Tarsu. W 1 Kor 11,23-26 przedstawia raport Ostatniej Wieczerzy, którą autor sam spożył (około 40 lub 35 po Chrystusie), a następnie przekazał Kościołowi w Koryncie podczas swojej pierwszej misji około 50 po Chrystusie, a teraz cytuje go ponownie z powodu nadużyć w celebracji Wieczerzy Pańskiej (później Eucharystii): „Albowiem ja przejąłem od Pana to, co wam przekazałem, że Pan Jezus tej nocy, której był wydany, wziął chleb, a podziękowawszy, złamał i rzekł: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało moje za was wydane; to czyńcie na pamiątkę moją. Podobnie i kielich po wieczerzy, mówiąc...

Fragment wydania z 1515 roku Erazm napisał swόj traktat w 1509 roku, przebywając ze swoim przyjacielem Tomaszem Morusem w Anglii. Już trzy lata wcześniej Erazm zaadaptował teksty satyryczne hellenistycznego satyryka Lukiana z Samosaty (120–180), który później został nazwany także Wolterem starożytności, i wydał je – wraz z Tomaszem Morusem – jako zbiór dzieł Luciani opuscula . Napisana po łacinie jako dyskurs ironiczny Pochwała głupoty została po raz pierwszy wydrukowana przez Jehana Petita i Gillesa de Gourmont w Paryżu w 1511 roku, a wkrótce potem przez Matthiasa Schürera w Strasburgu, datowanym na sierpień 1511. Nowe wydanie zostało opublikowane w Bazylei w 1515 roku przez Johanna Frobena i uzupełnione 83 rysunkami odręcznymi malarza Hansa Holbeina Młodszego. Traktat stał się jedną z najpoczytniejszych książek w światowej literaturze. Pochwała głupoty (gr. Μωρίας Eνκώμιον, łac. Stultitiae Laus) to stylizowana satyra na społeczeństwo renesansu. Erazm z Rotterdamu ukazuje głupotę jak...

Torgawa ok. 1650 roku, rycina Matthäusa Meriana Początki miasta sięgają IX wieku. Nad Łabą na terenie obecnego zamku znajdowała się drewniana osada słowiańska o nazwie Turguo która należała do plemiona Nieletykόw. Po raz pierwszy miasto wymienione zostało w 973, jako Torgove. Na miejscu dawnej osady w X wieku, kiedy miejscowość znalazła się na terenie cesarstwa, powstała nowa siedziba. W 1119 została poświadczona tu osada targowa. Jej rozwojowi sprzyjało położenie nad Łabą przy traktacie handlowym pomiędzy Frankfurtem nad Odrą a Lipskiem. Istnieje notatka z 1267 roku mówiąca o mieście Torgau. Miasto należało do książąt Saksonii-Wittenbergi. Po bezpotomnej śmierci ostatniego księcia z dynastii askańskiej w 1423 roku, Elektorat przeszedł w ręce dynastii Wettynόw, którzy założyli tu swoją rezydencję. Po podziale lipskim w 1485, Torgau przejęli Wettyni z linii ernestyńskiej. Torgau stał się najważniejszą siedzibą tej gałęzi rodu obok Weimaru. Od 1525 roku miasto stało się samodzielną rez...

Tzw. „Obraz pięciu braci”, portret osobowości pietyzmu wirtemberskiego; od lewej do prawej: Johannes Schnaitmann, Anton Egeler, Johann Martin Schäffer, Immanuel Gottlieb Kolb i Johann Michael Hahn. Za szczególnie pietystyczne uważany jest obszar dawnego Księstwa i Królestwa Wirtembergii (Szwabia). Na początku XVII wieku były tam wielkie trudności z powodu rosnących cen, po których nastąpił kolejny okres trudności z wojną trzydziestoletnią, zwłaszcza po bitwie pod Nördlingen w 1634 roku. Walka z biedą i odbudowa po pokoju westfalskim i w późniejszych czasach potrzeb promowała luterański pogląd na codzienną pracę jako kult, a odradzające się pragnienie przyjemności w dużej części społeczeństwa, a także wśród szlachty, było postrzegane jako sprzeczne z tymi ideami. Na tym polu napięć działały purytańskie pisma dewocyjne, które wywarły silny wpływ na pietyzm wirtemberski. Pietyści pierwszego pokolenia piastowali już czołowe urzędy kościelne w Szwabii. Duże znaczenie ma Johann Andreas Hochs...