Gnezjoluteranie i filipiści
Gnezjoluteranie to grupa teologów, która wyłoniła się z wewnętrznych protestanckich sporów doktrynalnych w XVI wieku. Ich współczesna nazwa brzmiała flacianie, na cześć ich najbardziej znanego przedstawiciela Matthiasa Flaciusa. Określali siebie jako jedynych luteran (czym zaprzeczali swoim przeciwnikom). Termin „gnezjoluteranie” powstał w XVII wieku (grecki przymiotnik γνήσιος gnesios oznacza „prawdziwy”). Poglądy gnezjoluteran ukształtowały ramy tzw. ortodoksji luterańskiej. Po śmierci Marcina Lutra 18 lutego 1546 i konfliktach zbrojnych wojny szmalkaldzkiej w latach 1546/47, pokój augsburski z 1555 roku po raz pierwszy umożliwił sporządzenie inwentarza teologicznego. W tak zwanej epoce wyznaniowej (konfesjonalizmu) o teologiczną suwerenność interpretacji rywalizowały dwie partie luteranizmu: „Filipiści” (uczniowie Filipa Melanchtona, który ukształtował linię Reformacji kościelno-politycznej w Niemczech, zwłaszcza po śmierci Marcina Lutra) i autentyczni uczniowie Marcina Lutra („Gne...