Hans Müller von Bulgenbach

Hans Müller von Bulgenbach, miedzioryt z ok. 1650 roku

Dokładny rok urodzenia Hansa Müllera nie jest znany, można go prawdopodobnie datować na lata 1485–1495. Za miejsce jego narodzin uważa się Bulgenbach, dzielnicę Grafenhausen niedaleko jeziora Schluchsee. Budynek znany jako jego dom, kryty strzechą dom z 1428 roku, został zniszczony przez piorun 23 sierpnia 1911 roku. Müller początkowo służył w służbie cesarskiej i walczył we Francji jako najemnik.

23 czerwca 1524 roku złożono przysięgi w Stühlingen. Chłopi utworzyli także grupę w rejonie St. Blasien, czyli siłę zbrojną liczącą od 150 do 500 ludzi. Jako sztandar wybrali barwy czerwono-białą oraz napis Stara Austria. Jednak regent Górnej Austrii Ferdynand został przekonany przez swoich właścicieli ziemskich do stłumienia powstania. 14 lipca 1524 roku zebrało się około 60 rycerzy, hrabiów i komorników, aby wesprzeć hrabiego Zygmunta von Hohenlupfen. Hans Müller von Bulgenbach został wybrany przez chłopów ze Schwarzwaldu i Klettgau na ich kapitana jako dawny najemnik, który na początku 1524 roku nadal pracował jako dowódca wojskowy w Konfederacji Szwabskiej (wg kroniki Andreasa Letscha). Pod koniec lipca Hans Müller wraz ze swoją małą armią (liczącą około 600 ludzi) przeniósł się do Waldshut. 24 sierpnia w Waldshut obecni byli także inni chłopi. Gdy hrabia Zygmunt dowiedział się o licznym tłumie, nie wierzył już w negocjacje. Ostatni dzień negocjacji wyznaczono na 7 września w Ewattingen, jednak warunki porozumienia pokojowego wydawały się dla powstańców zbyt surowe. Zatem ostatnią rzeczą, jakiej żądano, było uklęknięcie i pokuta.

Książę Ferdynand kazał teraz wezwać Hansa Müllera. Ten jednak nie zastosował się do wezwania i zamiast tego udał się po pomoc do Balthasara Hubmaiera w Waldshut. Hans Müller wędrował od wsi do wsi z manifestem zawierającym 16 artykułów „Bractwa Ewangelickiego” (niem. Evangelische Bruderschaft). Na rozkaz Ferdynanda hrabia von Lupfen przydzielił mu swojego miejscowego sługę Stefana Wierdala. Niemniej jednak chłopi zaczęli teraz przybywać do Hansa Müllera. Cały południowy Schwarzwald z Baar, Hegau i Klettgau, z wyjątkiem miast Villingen i Radolfzell, był po stronie Hansa Müllera. Do „Bractwa Ewangelickiego” wstąpił także książę Ulryk z Wirtembergii, który uciekł do nabytej w 1521 roku twierdzy Hohentwiel.

Po wydarzeniu w Ewattingen Hans Müller połączył siły z Oswaldem Mederem, który utworzył w Brigachtal nową grupę. Większość regionu Breisgau przypadła już zbuntowanym chłopom. Na całym północnym przedpolu Jeziora Bodeńskiego panowało zamieszanie, a w lutym i marcu 1525 roku utworzono trzy grupy armii: Grupę Morską, Grupę Baltringer i Grupę Allgäu. Müller objął dowództwo nad około 12 000 chłopów. 14 kwietnia 1525 roku miasto Hüfingen otworzyło bramy miejskie kapitanom Hegau Hansowi Bencklerowi i Hansowi Müllerowi. Stąd na próżno oblegali wioskę i zamek Donaueschingen. Dlatego przenieśli się do miasta Fürstenberg, które po krótkiej obronie poddało się garnizonowi Wolfach. Kiedy mieszkańcy Donaueschingen dowiedzieli się o tym, poddali się i uciekli. 7 maja 1525 roku zamek Zindelstein został zniszczony. Tego samego miesiąca niszczono między innymi klasztory Tennenbach, Ettenheimmünster, Schuttern i Heitersheim.

W marcu atak chłopów, którzy przedstawili program polityczny w Dwunastu Artykułach, nadal wydawał się skuteczny. Już w kwietniu porażka pod Laupheim pokazała, jak niebezpieczny był ruch, który mimo to rozszerzył się na północ, do Wirtembergii i Frankonii. 23 maja Müllerowi i jego grupie udało się zająć miasto Fryburg Bryzgowijski, gdzie rada miejska została zmuszona do przyłączenia się do „Chrześcijańskiego Stowarzyszenia” utworzonego przez chłopów. Sukces ten nie ukrywa faktu, że marsz triumfalny dobiegał końca. Miasto Villingen skutecznie obroniło się. Między innymi na terenie miasta stracono nawet dwóch zdrajców.

W tych dniach chłopi zostali ostatecznie pokonani w Böblingen w Wirtembergii, w Königshofen, w Saverne pod rządami księcia Antoniego II (tylko tutaj zginęło ponad 16 000 chłopów) i we Frankenhausen w Turyngii w bitwie pod Frankenhausen. Dziesiątki tysięcy chłopów zginęło także w pobliżu Weinsberg w starciu ze Związkiem Szwabskim (około 6000 zabitych chłopów) oraz w Allgäu przez księcia Georga von Waldburg-Zeila. Sytuacja stawała się coraz trudniejsza dla żołnierzy w południowym Schwarzwaldzie. Müller i jego żołnierze próbowali zająć Radolfzell. Musiał jednak przerwać oblężenie 1 lipca 1525 roku ze względu na malejące wsparcie (około 10 000 ludzi przeciwko 8-tysięcznej kawalerii dowodzonej przez Marka Sitticha von Hohenems). Następnie zrównano z ziemią około 24 wiosek w Hegau. Prośba o pomoc dla Ulricha Albrechta w piśmie z apelem do Konfederatów nie powiodła się.

Hansowi Müllerowi udało się ponownie uciec i ukrył się na Hohentwiel. Kiedy próbował zbliżyć się do grupy w Klettgau, został schwytany w Schaffhausen, ale wkrótce ponownie zwolniony. Nieco później Müller został schwytany przez wójta Ulricha von Hapsberg w drodze do Klettgau w Laufenburg. Po 40 dniach więzienia i torturach (kronika podaje, że po wcześniejszym uwięzieniu) został rozstrzelany 12 sierpnia 1525 roku przez kata z Schaffhausen, o co prosił komornik.

Nie dożył stłumienia powstania chłopskiego w Grießen 4 listopada 1525 roku. Po ugaszeniu wszelkich buntów poddani landgrafa musieli złożyć hołd swemu panu 12 lipca 1525 roku w Ewattingen.

​Literatura:

1. H. Oka, Der Bauernkrieg in der Landgrafschaft Stühlingen und seine Vorgeschichte seit der Mitte des 15. Jahrhunderts, 1998.

2. R. van de Sandt, Der Südschwarzwald und seine benachbarten Landschaften. Anmerkungen eines Reisenden, 1991, 114.