Marcin Luter w cytatach

Strona tytułowa postylli, wydanie pierwsze „Świętych słów a spraw Pańskich, które tu sprawował Pan a Zbawiciel nasz na tym świecie jako prawy Bóg, będąc w człowieczeństwie swoim, Kronika albo Postylla, polskim językiem a prostym wykładem też dla prostaków krótce uczyniona” jest utworem Mikołaja Reja wydanym w 1557 roku w Krakowie. To najobszerniejszy traktat teologiczny tego autora oraz ewangelicki tekst prozatorski napisany po polsku przed opublikowaniem dzieł jezuitów (Jakuba Wujka i Piotra Skargi). Dzieło jest rodzajem postylli, czyli cyklem kazań, zarówno do użytku publicznego, jak i lektury indywidualnej. Układ Postylli Reja odpowiada zasadniczo kolejności perykop biblijnych. Teksty przytaczanych ewangelii zostały prawdopodobnie przetłumaczone przez samego autora. W doborze przykładów, rozkładzie akcentów, interpretacjach, krytyce obrzędowości katolickiej widoczne są protestanckie inklinacje Reja, jednak nie przybierają skrajnej i gwałtownej formy. Moralno-religijne tezy Rej ...

Szkic zamku Wartburg wykonany przez Goethego w 1807 roku Podczas swoich wizyt w Eisenach i zamku Wilhelmsthal Johann Wolfgang von Goethe miał kilka okazji do zapoznania się z historią Wartburga. W 1793 zlecił obserwacje pogody i wykonanie szkicόw twierdzy. Od 1815 roku Goethe myślał o utworzeniu w Wartburgu muzeum sztuki. W tym kontekście zasięgnięto opinii Ministra Stanu Christiana Gottloba von Voigta w Weimarze, aby umożliwić nabywanie głównie obiektów sztuki sakralnej. Te stały się później podstawą kolekcji rzeźb Muzeum Turyńskiego w Eisenach. „Te przedmioty byłyby tym bardziej pożądane, że można by nimi ozdobić kaplicę w Wartburgu, a zamek rycerski mógłby otrzymać podobną ozdobę. Biorąc pod uwagę obecną miłość i pasję do pozostałości dawnej sztuki niemieckiej, nabycie ich jest znaczące, a Wartburg nadal będzie miał wielu pielgrzymów w przyszłości”. (1) Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) był pod wrażeniem krajobrazu, pogody i niektórych detali budowlanych twierdzy, zdawał sobie ...

Anglikańska i metodystyczna sakramentologia odzwierciedla swoje podwójne korzenie w tradycji katolickiej i Reformacji. Dziedzictwo katolickie jest chyba najdobitniej podkreślone w znaczeniu, jakie anglikanizm i metodyzm przypisują sakramentom jako środkom łaski i uświęcenia, podczas gdy tradycja reformowana wniosła wyraźny nacisk na „żywą wiarę” i „godne przyjęcie”. Zgodnie z XVI-wieczną definicją Richarda Hookera (1554-1600), sakramenty są „widzialnymi znakami niewidzialnej łaski” ("visible signs of invisible grace"). Jednak ich „skuteczność pozostaje niejasna dla naszego rozumu, z wyjątkiem tego, że nieco dokładniej poszukujemy, jaka jest w szczególności łaska, do której się odnoszą i jaki mają wobec niej sposób działania”. W ten sposób służą one uświęceniu jednostki uczestniczącej w czynności sakramentalnej, ale Hooker wyraźnie ostrzega, że „nie wszyscy otrzymują łaskę Bożą, którzy przyjmują sakramenty Jego łaski”. Kiedy Trzydzieści Dziewięć Artykułów Wiary (The Thirty-nin...

Jan Dantyszek (Johannes Dantiscus), rycina Jan Dantyszek zrodził się jako najstarszy z licznego potomstwa Jana i Katarzyny z Schultzów w dniu 1 listopada 1485 roku w Gdańsku, skąd wywodzi się jego nazwisko herbowe (łac. Dantiscus – Dantyszek). Jego rodzina od dawna zamieszkiwała w Prusach. Do Gdańska przeprowadził się jego dziad, który straciwszy uprzednio majątek, musiał utrzymywać się z powroźnictwa – stąd przydomek jego potomków „Flachsbinder”, względnie „Linodesmon”. Jego ojciec jako piwowar i kupiec zdołał dorobić się znacznej fortuny. Po ukończeniu szkoły parafialnej w Grudziądzu, w 1499 roku młody Jan podjął studia na uniwersytecie w Greifswaldzie, skąd rok później przeniósł się na uniwersytet krakowski. Studia jednak przerwał, decydując się na służbę w charakterze pomocnika pisarza u króla Jana Olbrachta. W 1501 roku przeszedł na służbę do kanclerza Jana Łaskiego, z którym w 1502 r. uczestniczył w wyprawie przeciwko Wołochom i Tatarom. W 1503 roku powrócił na dwór monarszy Alek...

„Przyczyna i odpowiedź, dlaczego dziewice mogą bosko opuścić klasztory” („Ursach und Antwort, daß Jungfrauen Klöster göttlich verlassen mögen“; WA 11,394-400) powstał jako list otwarty 10 kwietnia 1523 roku, jak podaje Leonhard Koppe z Torgawy, i podejmuje temat porzucania życia monastycznego przez zakonnice w sposób programowy. Doktor Luter wyraził się na ten temat w „De votis monasticis” ( TUTAJ ), jednak potrwało zanim kobiety zdecydowały się opuszczać klasztory. Jednym z powodόw powstania tego pisma była pomoc Leoharda Koppe w ucieczce 9 siostrom zakonnym z klasztoru Nimbschen koło miasta Grimma, wymienionych z imienia i nazwiska (WA 11,400,19-22): Magdalena Staupitz, Elisabeth Canitz, Bronica i Margaretha Zeffschaw, Laneta von Colis, Ave Groffin, Katarzyna von Bora, późniejsza żona Reformatora, Ave i Margaretha von Schönfeld. Doktor Luter stylizuje Leohnarda Koppe jako narzędzie w rękach Boga, ktόre wyswobadza biedne ludzkie dusze z ziemskiej tyranii (por. WA 11,394,30-395,4). Pom...

5 kwietnia 1523 Katarzyna von Bora zbiegła z jedenastoma innymi zakonnicami. Pomógł jej w tym kupiec z Torgawy, Leonard Koppe, który dokładnie w wieczór przed Wielkanocą przywiózł do zakonu towary, wypakowywał je i zabierał puste beczki po śledziach i piwie. Legenda głosi, że w jednej z takich beczek ukryła się przyszła żona Marcina Lutra. Ruiny klasztoru w Nimbschen Historia klasztoru W 1243 roku margrabia Henryk III Dostojny (1221-1288) założył klasztor żeński Marienthron koło Torgawy jako dar duszpasterski dla zmarłej niedługo wcześniej żony Konstancji Austriaczki . Klasztor otrzymał bogate wyposażenie początkowe: nieruchomości, dwie parafie Altbelgern i Weßnig oraz kościół Torgau, m.in. z własności Wettynów, który był przeznaczony dla klasztoru benedyktynów w Reinhardsbrunn w 1119 roku . Oprócz zabezpieczenia materialnego margrabiemu udało się legalnie zorzganizować klasztor. Stało się to poprzez inkorporację do zakonu cystersów (1244), z wyznaczeniem męskiego klasztoru opactwa cys...