„Przyczyna i odpowiedź, dlaczego dziewice mogą bosko opuścić klasztory” („Ursach und Antwort, daß Jungfrauen Klöster göttlich verlassen mögen“; WA 11,394-400) powstał jako list otwarty 10 kwietnia 1523 roku, jak podaje Leonhard Koppe z Torgawy, i podejmuje temat porzucania życia monastycznego przez zakonnice w sposób programowy. Doktor Luter wyraził się na ten temat w „De votis monasticis” (TUTAJ), jednak potrwało zanim kobiety zdecydowały się opuszczać klasztory. Jednym z powodόw powstania tego pisma była pomoc Leoharda Koppe w ucieczce 9 siostrom zakonnym z klasztoru Nimbschen koło miasta Grimma, wymienionych z imienia i nazwiska (WA 11,400,19-22): Magdalena Staupitz, Elisabeth Canitz, Bronica i Margaretha Zeffschaw, Laneta von Colis, Ave Groffin, Katarzyna von Bora, późniejsza żona Reformatora, Ave i Margaretha von Schönfeld. Doktor Luter stylizuje Leohnarda Koppe jako narzędzie w rękach Boga, ktόre wyswobadza biedne ludzkie dusze z ziemskiej tyranii (por. WA 11,394,30-395,4). Pomoc w ucieczce była wtedy nielegalna, dlatego autor szuka poparcia w opinii publicznej. Na teologiczny argument o „wiecznym dziewictwie” Marcin Luter odpowiada m.in. z perspektywy teologii stworzenia, że kobieta została stworzona, by „rodzić dzieci” (WA 11, 398,1-12).
Marcin Luter rozpoczyna swoją broszurę, odwołując się bezpośrednio do Biblii. Twierdzi, że nikt nie może wyrządzić korzyści ani szkody bez woli Bożej i potwierdza tę tezę fragmentami Biblii 2 Krl 5,1 i Ex 9,16. W tym kontekście przyznaje, że pomógł siostrom w ucieczce i przedstawia ją jako wolę Bożą, gdyż bez jego woli nie mogłoby się to wydarzyć. Jest to też pierwszy powód, dla którego postanowił nie dochować już tajemnicy pomagania siostrom w ucieczce: „[...] to co robimy, robimy w Bogu i nie stronimy od tego”. Drugim powodem, według Lutra, jest honor zainteresowanych zakonnic i ich rodzin. Chodzi o to, by ludzie nie myśleli, że zakonnice opuściły klasztor z powodu „luźnych związkόw z chłopcami”. Jako ostatni powód publikacji listu podaje, że chce zmotywować szlachtę i osoby pobożne, które umieściły swoje dzieci w klasztorze do umożliwienia im opuszczenia klasztoru.
Po tym wstępie Reformator zaczyna usprawiedliwiać ucieczkę sióstr z klasztoru. Jego pierwszy argument skierowany jest do rodziców i krewnych kobiet. Siostry często prosiły o wyprowadzenie ich z klasztoru, ale te prośby krewni odrzucali. W rezultacie siostry były zmuszone szukać pomocy gdzie indziej w trosce o ich sumienie i duszę. Dalej mówi, że w szczególności młode dziewczęta byłyby wysyłane do klasztoru i nie miałyby tam bezpośredniego dostępu do Biblii, ale raczej prawa i uczynki samych ludzi byłyby na pierwszym planie. Tam musiałyby starać się zachować dziewictwo, o czym Marcin Luter powiedział, że było już trudnym zadaniem dla tych, którzy mają Boże Słowo na poparcie. Dlatego nadal zauważa, że „jest pewne, że nie można żyć Słowem Bożym każdego dnia. I można dotrzymać ślubu złożonego Bogu lub dotrzymać go, ponieważ łączy się z miejscem, do którego dociera Słowo Boże”. Doktor Luter wnioskuje z tego, że ślubu zakonnego należy odmówić, ponieważ każdy jest oddany Biblii jako Słowu Bożemu.
Jego kolejna teza uzasadniająca dotyczy dobrowolności. Wierzy, że ludzie mogą być zmuszani do robienia rzeczy, których nie chcą robić przed światem, ale nie przed Bogiem. Odnosi się do 2 Kor 9,7. Również tutaj Paweł nie opowiada się za dziewictwem, gdy jest ono przymusowe lub wymuszone. Luter jest zdania, że prawdopodobnie na 1000 mniszek nie ma prawie żadnych zakonnic, które złożyłyby śluby z pragnienia, miłości i w obecności Ducha Świętego i, że taka przysięga nie byłaby uszanowana i zaakceptowana przez Boga . Z tego powodu, zdaniem Lutra, mniszkom, których to dotyczy, należy pomóc w zmianie ich statusu.
Jednak nie wszystkie współczesne Reformatorowi kobiety żyjące w klasztorach podzielały jego zdanie na ten temat. Przykładem jest ksieni Caritas Pirckheimer. Mimo reformatorskiego ogólnego kapłaństwa wiernych, ktόre ma duży potencjał do indywidualnej emancypacji, opuszczanie klasztorόw miało tylko częściowy charakter, a podkreślanie ideału kobiety jako żony i matki nie wpłynęły istotnie na zmianę sytuacji.
Literatura:
Ingo Klitzsch, Ursach und Antwort, daß Jungfrauen Klöster göttlich verlassen mögen. In: V. Leppin, G. Schneider-Ludorff (Hrsg.), Das Luther-Lexikon, 2015, 713-714.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz