czwartek, 20 października 2022

Sakrament w Kościołach reformowanych i unijnych

Jan Kalwin i Huldrych Zwingli

Kalwin i Zwingli odgrywają ważną rolę w tradycji reformowanej. Zwingli odrzucił termin „sakrament” jako niebiblijny. Dla niego chrzest i Wieczerza Pańska są z jednej strony symbolicznymi aktami pamięci w zborze. Z drugiej strony są one znakami wyznania i odnowy, przez które chrześcijanie dają świadectwo swojej wiary i objawiają się światu i sobie nawzajem.

Według dzieła „O Opatrzności Bożej” Huldrycha Zwingliego sakrament w widzialnym znaku ukazuje rzeczywistość niewidzialną, czyli to, że Bóg dał nam zbawienie w Jezusie Chrystusie, swoim Synu. Chrześcijanie wpatrują się w wierze nie w znak widzialny, lecz w rzeczywistość niewidzialną – dzieło Krzyża Jezusa. Tym, co tworzy sakrament jest Słowo Boże, które poświęca znaki materialne. Oznacza to konsekrację, wyłączenie ze zwykłego użytku, a przeznaczenie do użytku świętego, Bożego. Podkreśla się, że to nie znak materialny działa, lecz Duch Święty.

Jan Kalwin utrzymuje, że sakramenty są znakami ustanowionymi przez Boga. Ich celem jest świadczenie i potwierdzanie Bożej łaski i obietnicy oraz wzmacnianie naszej wiary. Dopiero na drugim miejscu jest także „świadectwem naszej pobożności wobec Boga” (Nauka religii chrześcijańskiej IV, 14,1). W ten sposób są one przypisane i podporządkowane słowu przepowiadania jako znaki i pieczęcie. Z drugiej strony stoją razem ze Słowem, a więc obok niego, jako zewnętrzne świadectwo Boga dla Ducha Świętego, który jako jedyny przekazuje wiarę i zbawienie. Nauczaniem Jana Kalwina podkreśla, że w sakramentach główną rolę pełni działanie Ducha Świętego. Pozostają one raczej pustymi znakami tam, gdzie Duch nie wykonuje swojej wewnętrznej pracy.

Według „Nauki religii chrześcijańskiej” III, programowego pisma Jan Kalwina, sakramenty są nieodłączne od głoszenia Ewangelii. Słowo Boże poprzedza przyjmowanie sakramentu – obydwa uzupełniają się jako dwie formy działania Ducha Świętego. Już w Starym Testamencie istniały znaki, które przygotowywały sakramenty Nowego Testamentu. Według rozdz. XIX Konfesji II helweckiej (1566) były nim Baranek paschalny i obrzezanie.

Katechizm Heidelberski, jeden z podstawowych dokumentów zawierających doktrynę teologiczną reformowanego chrześcijaństwa, kontynuuje nauczanie Jana Kalwina:

„Pytanie 65: Skąd się bierze taka wiara, dzięki której należymy do Chrystusa i korzystamy ze wszystkich Jego dobrodziejstw?

Budzi ją w naszych sercach Duch Święty przez głoszenie Ewangelii Świętej i potwierdza przez przyjmowanie sakramentów.”

Zgodnie z nim (pytanie 66) sakramenty „są to widzialne, święte znaki i rękojmie ustanowione przez Boga, który za ich pomocą pozwala nam lepiej rozumieć obietnicę Ewangelii i zarazem przypieczętowuje ją w nas. To znaczy, że ze względu na jedną ofiarę, jaką Jezus złożył na krzyżu, Bóg w łasce swojej odpuszcza nam grzechy i daje życie wieczne.”

W definicjach sakramentu podkreśla się rolę osobistego zaangażowania, natomiast znaki materialne pozostają znakami widzialnymi. Wskazują one na Chrystusa i Jego dzieło i to jest ich zadanie.

Działanie Ducha Świętego w sakramentach jest ujęte w kolejnym pytaniu:

„Pytanie 67: Czy zarówno słowo, jak i sakramenty mają ten sam cel, którym jest nasza wiara w ofiarę krzyżową Chrystusa jako jedyną podstawę zbawienia?

Bez wątpienia tak. Duch Święty uczy bowiem w Ewangelii i potwierdza świętymi sakramentami, że nasze zbawienie zależy wyłącznie od ofiary Chrystusa, poniesionej za nas na krzyżu.”

Podobnie, jak w tradycji ewangelicko-augsburskiej, ewangelicyzm reformowany wyróżnia dwa sakramenty:

„Pytanie 68: Ile sakramentów ustanowił Jezus Chrystus w Nowym Testamencie?
Dwa. Chrzest i Wieczerzę Pańską (Komunię Świętą).”

Westminsterskie Wyznanie Wiary, powstałe z inicjatywy angielskich purytan w 1646 roku, również ogranicza sakramenty do chrztu i Wieczerzy Pańskiej. „Sakramenty są ustanowionymi przez Boga świętymi znakami i pieczęcią przymierza łaski, reprezentującymi Chrystusa i Jego dzieło. Potwierdzają nasze zainteresowanie Chrystusem zarówno odróżniając należących do Kościoła od reszty ludzi, jak i angażując ich w służbie Bogu według Jego Słowa. W każdym sakramencie występuje duchowy związek, połączenie pomiędzy znakiem i tym, co oznaczane. Imię i działanie jednego przeniesione zostaje na drugi. Sakramenty nie są źródłem łaski, która się w nich ujawnia. Skuteczność sakramentów nie zależy także od pietyzmu czy intencji osoby ich udzielającej. Jest to dzieło Ducha Świętego i ustalonych słów, które obok opisu sposobu ich udzielania zawierają obietnicę korzyści dla uczciwie ich przyjmujących. Dwa tylko istnieją sakramenty ustanowione przez Chrystusa, naszego Pana w Ewangelii: Chrzest i Wieczerza Pańska. Udzielać ich może wyłącznie osoba prawnie wybrana do głoszenia Słowa. W znaczeniu duchowym, sakramenty Starego Testamentu były tym samym co sakramenty Nowego Testamentu.” (rozdział XXVII) Dokument mówi o „sakramentalnym związku lub sakramentalnym zjednoczeniu między znakiem a oznaczaną rzeczą; stąd dochodzi do tego, że nazwy i skutki jednego przypisuje się rzeczy”.

Kościoły unijne powstały w XIX wieku na terenie Niemiec jako odpowiedź na próbę reformy i zjednoczenia protestantyzmu. W Kościele Ewangelickim w Niemczech (EKD) wyróżnia się obecnie unię administracyjną (parafie danych Kościołów Krajowych zachowują swoją tradycją: luterańską, bądź reformowaną) i wyznaniową tzw. Bekenntnisunion, w której uznaje się pisma wyznaniowe ewangelicyzmu tradycji augsburskiej (luterańskiej), jak i reformowanego. Trzy Kościoły Krajowe mają charakter unii wyznaniowej, i są to:

- Ewangelicki Kościół Krajowy Badenii ( Evangelische Landeskirche in Baden): W „Dokumencie zjednoczenia obu Kościołów ewangelickich w Wielkim Księstwie Badenii” (Urkunde über die Vereinigung beider Evangelischen Kirchen in dem Großherzogtum Baden) z 26 lipca 1821 roku sformułowano doktrynalne i administracyjne podstawy funkcjonowania. W paragrafie 2 czytamy, że Ewangelicki Kościół Krajowy Badenii odwołuje się w swojej doktrynie do Małego i Dużego Katechizmu Marcina Lutra, Katechizmu Heidelberskiego oraz Augsburskiego Wyznania Wiary. Paragraf 5 omawia kwestie sakramentologiczne w ośmiu pytaniach:

„Pytanie 1: Czym jest sakrament?

Akt święty i kościelny, dany przez naszego Pana i Zbawiciela Jezusa Chrystusa, w którym niewidzialne łaski i dobra są nam przedstawione i dane przez widzialne znaki.”

- Kościół Ewangelicki Palatynatu (Protestancki Kościół Krajowy) (Evangelische Kirche der Pfalz; Protestantische Landeskirche) – powstał w 1818 roku. Pismami wyznaniowymi, do których odwołuje się Kościół są: Katechizm Heidelberski i zmienione wydanie Augsburskiego Wyznania Wiary tzw. „Confessio Augustana Variata” z 1540 roku. Konstytucja Kościoła Ewangelickiego Palatynatu (Verfassung der Evangelischen Kirche der Pfalz) z 25 stycznia 1983 (poprawki 21 listopada 2020) nie definiuje sakramentu, pozostawiając to sumieniu wiernych (tradycja luterańska lub reformowana).

- Ewangelicki Kościół Krajowy Anhalt (Evangelische Landeskirche Anhalts): Unię kościelną przeprowadzono tu w kilku etapach z uwagi na skomplikowane relacje konfesyjne na relatywnie małym terenie: w 1820 roku w Bernburg i w 1827 roku w Dessau zjednoczenie parafii luterańskich i reformowanych („Unijne Kościoły Krajowe”). Unia w Köthen miała miejsce dopiero w 1880 roku, jednak od zjednoczenia księstw Anhalt w 1863 istniał jeden Kościół Krajowy, który powołał administrację synodalną w latach 1875-1878. 14 sierpnia 1920 roku została zatwierdzona pierwsza ustawa kościelna, nie określała ona jednak żadnego podstawowego dokumentu konfesyjnego Kościoła. Wprowadzone do Konstytucji Kościoła Ewangelickiego Anhalt (Verfassung der Evangelischen Landeskirche Anhalts) poprawki 26 listopada 2019 roku nie obejmują spraw doktrynalnych, a zatem pojmowanie sakramentu zostaje oddane sumieniu wiernych (tradycja luterańska lub reformowana).

Inne Kościoły ewangelicko-unijne na świecie odnoszą się w kwestii sakramentu na jeden z wyżej wymienionych sposobów.

Ewangelicki Kościół Krajowy Westfalii (Evangelische Kirche von Westfalen) tworzą parafie o tradycji ewangelicko-luterańskiej, ewangelicko-reformowanej i ewangelicko-unijnej. Pisma wyznaniowe odgrywają niezwykle ważną rolę w porządku kościelnym tego Kościoła spisanym 5 marca 1835. W Artykule I po raz pierwszy jest mowa o Jezusie Chrystusie i Piśmie Świętym, a w Artykule II pisma wyznaniowe są wyraźnie nazwane:

A) Zbory ewangelicko-luterańskie, ewangelicko-reformowane i ewangelicko-unijne są zjednoczone w odpowiedzialności za swoje wyznanie w Kościele Ewangelickim Westfalii, który jest powołany do jednomyślnego dawania świadectwa o Jezusie Chrystusie i do bycia posłusznym Jego misji na świecie; 

B) We wszystkich parafiach obowiązują wczesnokościelne wyznania wiary: apostolskie, nicejskie i atanazjańskie;

C) W parafiach tradycji luterańskiej obowiązują Augsburskie Wyznanie Wiary (Confessio Augustana, CA), Apologia  Augsburskiego Wyznania Wiary, Artykuły Schmalkaldzkie, Mały i Duży Katechizm Marcina Lutra;

D) Katechizm heidelberski obowiązuje w parafiach (zborach) tradycji ewangelicko-reformowanej;

E) W parafiach (zborach) tradycji ewangelicko-unijnej nawiązuje się więź ze świadectwem Pisma Świętego w zakresie odpowiedzialności za wczesnokościelne wyznania wiary i wyznania reformacyjne;

F) Deklaracja z Barmen (1934) jest potwierdzona jako biblijnie wiążące świadectwo Ewangelii w służbie Kościołowi we wszystkich parafiach.

Autor: o
Etykiety: ,

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)