Jan Olisiejko
Bez cienia wątpliwości Cyryl i Metody przystaliby na tezę 62. Marcina Lutra. Zresztą, chyba trudno w świecie znaleźć dosadniejsze stwierdzenie o istocie chrześcijaństwa jak właśnie ta „prawdziwym skarbem Kościoła jest najświętsza Ewangelia”. Tak wyrażona myśl prowadzi nas ad fontes, do źródeł chrześcijańskiej tożsamości, do Ewangelii.
Zatrzymajmy się na chwilę. Przecież Cyryl i Metody nie są związani z Reformacją. Mało tego, działali ponad 650 lat przed wystąpieniem Marcina Lutra. Jaki sens ma łączenie misjonarzy z reformatorem? Istnieje głębsza, ważniejsza więź, która ich (i nas) łączy, więź duchowa; więź wiary. Wszyscy trzej postawili na Ewangelię i zwiastowanie Chrystusa. A Historia Kościoła to nic innego jak dzieje tego zwiastowania i głoszenia Ewangelii, które jest wspólne dla wszystkich wspólnot eklezjalnych, a nie tylko wybranych gałęzi Kościoła.
Postaci Cyryla (zwanego Konstantynem) i Metodego znane są przede wszystkim z dwóch narracji, tj. katolickiej i prawosławnej. Trzeciej - ewangelickiej refleksji - niestety brakuje, choć na nią szczerze liczę. Mogłaby dużo wnieść do dialogu ekumenicznego. W polskiej literaturze przedmiotu prowadzone są badania od ponad 150 lat a prace reprezentują stanowisko zarówno łacińskie, jak i bizantyjskie.
Wyprawa Braci Sołuńskich na Morawy jest problematyczna z co najmniej kilku powodów. Jednym z nich są dwie potężne, niepotrzebnie konkurujące ze sobą narracje, natura wyprawy per se, oraz fałszywe przekonanie jakoby misja cyrylometodiańska była wyprawą chrystianizacją.
Rzadko się zdarza, ażeby hagiografia była realistyczną relacją zdarzeń historycznych. Mimo, że zawierają elementy fantastyczne - Żywot Konstantyna i Żywot Metodego - stanowią podstawę do badań nad wyprawą morawską. W Żywocie Konstantyna czytamy, że Książę Rościsław wysłał poselstwo do cesarza Michała (do Konstantynopola) z takim oznajmieniem: „[dla] ludzi naszych, którzy wyrzekli się pogaństwa i trzymają się Zakonu chrześcijańskiego, nie mamy nauczyciela takiego, który by w [naszym] własnym języku prawdziwą wiarę chrześcijańską wykładał, aby się i inne kraje, widząc to, do nas upodabniały. Poślij nam więc, władco, biskupa i nauczyciela takiego”. W Żywocie Metodego podobne padają słowa z ust posłów do cesarza bizantyjskiego. „[…] przyszli do nas rozliczni nauczyciele z Włoch, Grecji i Niemiec, którzy nas uczą rozmaicie”.
Mówiąc językiem współczesnym książęta morawscy proszą o trzy rzeczy. Po pierwsze o kerygmat, czyli zwiastowanie Słowa Bożego w lokalnym, żywym języku, po drugie koinonię, czyli wspólnotę kościelną, po trzecie diakonię, służbę miłości i kościelnej posługi. W takiej wspólnocie Słowa i służby działa Duch Święty pozwalając przenieść duchowe odrodzenie na grunt społeczny. Myślę, że istotę misji cyrylometodiańskiej można dostrzec właśnie na tych trzech płaszczyznach: kościelnej, społecznej i etycznej.
W tych trzech przejawia się prawdziwa kulturotwóczo-przemieniająca moc zwiastowanego Słowa Bożego.
Punktem wyjścia i zwornikiem wszelkich działań Greków w IX wieku była Święta Ewangelia. Podobnie było w XVI wieku w czasach Reformacji. Dla Metodego Słowiańszczyzna nie była Bizancjum, ani Bawarią, miała ona swoje oblicze. Otwarcie się Metodego na nieznane (akt wiary), nie przekreślając dotychczasowych tradycji (lokalnej salzburskiej czy rodzimej bizantyjskiej) pozwoliła na wzrost w wierze chrześcijańskiej. Konfrontacja z nieznanym, wyjście poza strefę komfortu położyły fundamenty pod wiarę w realne działanie Ducha Świętego w Kościele.
Gdy Konstantyn przybył na Morawy, przetłumaczył porządek kościelny, liturgię godzin kanonicznych (oficjum) oraz Świętą Liturgię (Służba Boża). Uprzednio, tj. przed przybyciem na Morawy przetłumaczył Ewangeliarz - aprokosi, lekcje katechetyczne.
Bracia Sołuńscy walczyli o możliwość zwiastowania Ewangelii w języku słowiańskim, odbyli dysputy w Wenecji (o czym więcej później). Kończąc ten krótki wstęp do dalszych rozważań przywołam słowa Leszka Moszyńskiego, cyrylo-metodianistę-podsumował Metodego, że [ten] „żył duchem Ewangelii i walczył jej bronią. Do jego apostolskiego życiorysu można chyba odnieść słowa z Dziejów Apostolskich „zakazywaliśmy wam surowo, abyście nie nauczali w to imię, a oto napełniliście Jerozolimę waszą nauką […] Trzeba bardziej słuchać Boga niż ludzi – odpowiedział Piotr i Apostołowie” (Dz 5:28-29).
Gdy na arenę wkracza wolne i nieskrępowane głoszenie Ewangelii i sprawowania sakramentów, tam tworzy się dialektycznym polem dla dialogu wzajemne ubogacanie pomiędzy wszystkimi wyznaniami chrześcijańskimi (konfesjami). Innymi słowy, zwiastowanie Chrystusa rodzi żywą wiarę w Niego i odradza struktury społeczne. To klucz do zrozumienia relacji pomiędzy Cyrylem i Metodym a Marcinem Lutrem. Oba przedsięwzięcia stały się przestrzenią do dialogu, refleksji i odrodzenia chrześcijańskiego. Zwrot ku Chrystusowi to nadzieja dla mnie, Ciebie, Europy i świata.
Bibliografia:
· Moszyński L. (1991)Między patriarchatem w Konstantynopolu a arcybiskupstwem w Salzburgu. [w]: Cyryl Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Część 1, s. 35-44. Wyd. KUL
· Żywot św. Konstantyna – Cyryla. Tłumaczenie T. Lehr-Spławiński. [Za]: Cyryl Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Część 2. Wyd. KUL
· Żywot św. Metodego – Cyryla. Tłumaczenie T. Lehr-Spławiński. [Za]: Cyryl Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Część 2. Wyd. KUL
Rojszczak-Robińska D. Język a Kościół (propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia). Kwartalnik Językoznawczy 2010/2 (2).Źródło: http://kwartjez.amu.edu.pl/teksty/teksty2010_2_2/Rojszczak.pdf
Dufka V. (2017). Evangelization as portrayed in the liturgical and cultural expression of Saints Cyril and Methodius. [w:] Studia Bobolanum 28 nr 4 (2017): 229-240. Źródło: http://bobolanum.pl/images/studia-bobolanum/2017/04/StBob_2017_4_Dufka.pdf
Ilarion’s “Sermon on Law and Grace”. (1991)[w:] Sermons and Rhetoric of Kievan Rus' . Źródło: http://sites.utoronto.ca/elul/English/218/Ilarion.pdf
Walter de Gruyter. (2010). The Cyrillo-Methodian tradition. [w:] Comparative Slavic Studies.
Leonard Górka. (2016). Cyrylo-metodiańska ewangelizacja kultury. NURT 2 (2016) s. 26-39. Źródło: https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=557363
· Betti M. (2013). The Making of Christian Moravia (858-882). [w:] East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450. Tom 24. Brill.
· Aleksiejuk A.(2018).Kulturotwórcza misja Słowa Bożego. W 1155. rocznicę przybycia świętych Cyryla i Metodego na Morawy. Wydział Pedagogiczny. ChAT. Źródło: http://www.ksiadzartur.pl/uploads/posts/pdf/7712f69b57fef8bd55d8c3da6f43207c.pdf
· Wijsen F., Nissen P. (Ed). (2002). Mission is a Must: Intercultural Theology and the Mission of the Church. Rodopi PRESS.
· Dvornik, F. (1964). The Significance of the Missions of Cyril and Methodius. [w:] Slavic Review. 23(2).
· Goldberg, Eric J. (2006). Struggle for Empire: Kingship and Conflict under Louis the German, 817–876. Cornell University Press.
Hrycuniuk S. (1985). Ślady misyjnej działalności św. Metodego na ziemiach polskich[w:] Rocznik Teologiczny. Rok XXVII, Zeszyt 2. Chrześcijańska Akademia Teologiczna Warszawa. s. 15 – 28
· Ševčenko Ihor. (1964). Three Paradoxes of the Cyrillo-Methodian Mission. [w:] Slavic Review. Tom 23. Nr. 2.
Kantor. M. (1983). Medieval Slavic Lives of Saints and Princes. Universitty of Michigan.
· Klinger J. (1998). Nurt słowiański w początkach chrześcijaństwa polskiego. Białystok
· Mironowicz A. (2013). Misja metodiańska na ziemiach polskich do końca XI w. Białymstok.
· Tarasiuk T. (2013). Misja św. św. Cyryla i Metodego i jej oddziaływanie na współczesne tereny Polski.[w:] Zeszyty Cyrylo-metodiańskie. Nr 2. 2013.Wydawnictwo UMCS.
· Vlasto, A. P. (1970). The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge University Press.
Ewangelia zwornikiem Kościoła
Cyryl i Metody a Marcin Luter
Prawdziwym skarbem Kościoła jest najświętsza Ewangelia chwały i łaski Bożej.
(teza 62 z 31.10.1517)
Zatrzymajmy się na chwilę. Przecież Cyryl i Metody nie są związani z Reformacją. Mało tego, działali ponad 650 lat przed wystąpieniem Marcina Lutra. Jaki sens ma łączenie misjonarzy z reformatorem? Istnieje głębsza, ważniejsza więź, która ich (i nas) łączy, więź duchowa; więź wiary. Wszyscy trzej postawili na Ewangelię i zwiastowanie Chrystusa. A Historia Kościoła to nic innego jak dzieje tego zwiastowania i głoszenia Ewangelii, które jest wspólne dla wszystkich wspólnot eklezjalnych, a nie tylko wybranych gałęzi Kościoła.
Postaci Cyryla (zwanego Konstantynem) i Metodego znane są przede wszystkim z dwóch narracji, tj. katolickiej i prawosławnej. Trzeciej - ewangelickiej refleksji - niestety brakuje, choć na nią szczerze liczę. Mogłaby dużo wnieść do dialogu ekumenicznego. W polskiej literaturze przedmiotu prowadzone są badania od ponad 150 lat a prace reprezentują stanowisko zarówno łacińskie, jak i bizantyjskie.
Wyprawa Braci Sołuńskich na Morawy jest problematyczna z co najmniej kilku powodów. Jednym z nich są dwie potężne, niepotrzebnie konkurujące ze sobą narracje, natura wyprawy per se, oraz fałszywe przekonanie jakoby misja cyrylometodiańska była wyprawą chrystianizacją.
Rzadko się zdarza, ażeby hagiografia była realistyczną relacją zdarzeń historycznych. Mimo, że zawierają elementy fantastyczne - Żywot Konstantyna i Żywot Metodego - stanowią podstawę do badań nad wyprawą morawską. W Żywocie Konstantyna czytamy, że Książę Rościsław wysłał poselstwo do cesarza Michała (do Konstantynopola) z takim oznajmieniem: „[dla] ludzi naszych, którzy wyrzekli się pogaństwa i trzymają się Zakonu chrześcijańskiego, nie mamy nauczyciela takiego, który by w [naszym] własnym języku prawdziwą wiarę chrześcijańską wykładał, aby się i inne kraje, widząc to, do nas upodabniały. Poślij nam więc, władco, biskupa i nauczyciela takiego”. W Żywocie Metodego podobne padają słowa z ust posłów do cesarza bizantyjskiego. „[…] przyszli do nas rozliczni nauczyciele z Włoch, Grecji i Niemiec, którzy nas uczą rozmaicie”.
Mówiąc językiem współczesnym książęta morawscy proszą o trzy rzeczy. Po pierwsze o kerygmat, czyli zwiastowanie Słowa Bożego w lokalnym, żywym języku, po drugie koinonię, czyli wspólnotę kościelną, po trzecie diakonię, służbę miłości i kościelnej posługi. W takiej wspólnocie Słowa i służby działa Duch Święty pozwalając przenieść duchowe odrodzenie na grunt społeczny. Myślę, że istotę misji cyrylometodiańskiej można dostrzec właśnie na tych trzech płaszczyznach: kościelnej, społecznej i etycznej.
W tych trzech przejawia się prawdziwa kulturotwóczo-przemieniająca moc zwiastowanego Słowa Bożego.
Punktem wyjścia i zwornikiem wszelkich działań Greków w IX wieku była Święta Ewangelia. Podobnie było w XVI wieku w czasach Reformacji. Dla Metodego Słowiańszczyzna nie była Bizancjum, ani Bawarią, miała ona swoje oblicze. Otwarcie się Metodego na nieznane (akt wiary), nie przekreślając dotychczasowych tradycji (lokalnej salzburskiej czy rodzimej bizantyjskiej) pozwoliła na wzrost w wierze chrześcijańskiej. Konfrontacja z nieznanym, wyjście poza strefę komfortu położyły fundamenty pod wiarę w realne działanie Ducha Świętego w Kościele.
Gdy Konstantyn przybył na Morawy, przetłumaczył porządek kościelny, liturgię godzin kanonicznych (oficjum) oraz Świętą Liturgię (Służba Boża). Uprzednio, tj. przed przybyciem na Morawy przetłumaczył Ewangeliarz - aprokosi, lekcje katechetyczne.
Bracia Sołuńscy walczyli o możliwość zwiastowania Ewangelii w języku słowiańskim, odbyli dysputy w Wenecji (o czym więcej później). Kończąc ten krótki wstęp do dalszych rozważań przywołam słowa Leszka Moszyńskiego, cyrylo-metodianistę-podsumował Metodego, że [ten] „żył duchem Ewangelii i walczył jej bronią. Do jego apostolskiego życiorysu można chyba odnieść słowa z Dziejów Apostolskich „zakazywaliśmy wam surowo, abyście nie nauczali w to imię, a oto napełniliście Jerozolimę waszą nauką […] Trzeba bardziej słuchać Boga niż ludzi – odpowiedział Piotr i Apostołowie” (Dz 5:28-29).
Gdy na arenę wkracza wolne i nieskrępowane głoszenie Ewangelii i sprawowania sakramentów, tam tworzy się dialektycznym polem dla dialogu wzajemne ubogacanie pomiędzy wszystkimi wyznaniami chrześcijańskimi (konfesjami). Innymi słowy, zwiastowanie Chrystusa rodzi żywą wiarę w Niego i odradza struktury społeczne. To klucz do zrozumienia relacji pomiędzy Cyrylem i Metodym a Marcinem Lutrem. Oba przedsięwzięcia stały się przestrzenią do dialogu, refleksji i odrodzenia chrześcijańskiego. Zwrot ku Chrystusowi to nadzieja dla mnie, Ciebie, Europy i świata.
Bibliografia:
· Moszyński L. (1991)Między patriarchatem w Konstantynopolu a arcybiskupstwem w Salzburgu. [w]: Cyryl Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Część 1, s. 35-44. Wyd. KUL
· Żywot św. Konstantyna – Cyryla. Tłumaczenie T. Lehr-Spławiński. [Za]: Cyryl Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Część 2. Wyd. KUL
· Żywot św. Metodego – Cyryla. Tłumaczenie T. Lehr-Spławiński. [Za]: Cyryl Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Część 2. Wyd. KUL
Rojszczak-Robińska D. Język a Kościół (propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia). Kwartalnik Językoznawczy 2010/2 (2).Źródło: http://kwartjez.amu.edu.pl/teksty/teksty2010_2_2/Rojszczak.pdf
Dufka V. (2017). Evangelization as portrayed in the liturgical and cultural expression of Saints Cyril and Methodius. [w:] Studia Bobolanum 28 nr 4 (2017): 229-240. Źródło: http://bobolanum.pl/images/studia-bobolanum/2017/04/StBob_2017_4_Dufka.pdf
Ilarion’s “Sermon on Law and Grace”. (1991)[w:] Sermons and Rhetoric of Kievan Rus' . Źródło: http://sites.utoronto.ca/elul/English/218/Ilarion.pdf
Walter de Gruyter. (2010). The Cyrillo-Methodian tradition. [w:] Comparative Slavic Studies.
Leonard Górka. (2016). Cyrylo-metodiańska ewangelizacja kultury. NURT 2 (2016) s. 26-39. Źródło: https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=557363
· Betti M. (2013). The Making of Christian Moravia (858-882). [w:] East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450. Tom 24. Brill.
· Aleksiejuk A.(2018).Kulturotwórcza misja Słowa Bożego. W 1155. rocznicę przybycia świętych Cyryla i Metodego na Morawy. Wydział Pedagogiczny. ChAT. Źródło: http://www.ksiadzartur.pl/uploads/posts/pdf/7712f69b57fef8bd55d8c3da6f43207c.pdf
· Wijsen F., Nissen P. (Ed). (2002). Mission is a Must: Intercultural Theology and the Mission of the Church. Rodopi PRESS.
· Dvornik, F. (1964). The Significance of the Missions of Cyril and Methodius. [w:] Slavic Review. 23(2).
· Goldberg, Eric J. (2006). Struggle for Empire: Kingship and Conflict under Louis the German, 817–876. Cornell University Press.
Hrycuniuk S. (1985). Ślady misyjnej działalności św. Metodego na ziemiach polskich[w:] Rocznik Teologiczny. Rok XXVII, Zeszyt 2. Chrześcijańska Akademia Teologiczna Warszawa. s. 15 – 28
· Ševčenko Ihor. (1964). Three Paradoxes of the Cyrillo-Methodian Mission. [w:] Slavic Review. Tom 23. Nr. 2.
Kantor. M. (1983). Medieval Slavic Lives of Saints and Princes. Universitty of Michigan.
· Klinger J. (1998). Nurt słowiański w początkach chrześcijaństwa polskiego. Białystok
· Mironowicz A. (2013). Misja metodiańska na ziemiach polskich do końca XI w. Białymstok.
· Tarasiuk T. (2013). Misja św. św. Cyryla i Metodego i jej oddziaływanie na współczesne tereny Polski.[w:] Zeszyty Cyrylo-metodiańskie. Nr 2. 2013.Wydawnictwo UMCS.
· Vlasto, A. P. (1970). The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge University Press.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz