"Do chrześcijańskiej szlachty..." (WA 6, 406-469) - treść

Strona tytułowa pisma "Do chrześcijańskiej szlachty..."

Marcin Luter, który przedstawia się jako mnich i doktor teologii, chce rozwiązywać skargi ówczesnego chrześcijaństwa jako błazen nadworny. Ten ostatni miał zaszczyt bezkarnie ostro krytykować władców.

Niespójny tekst traktatu można podzielić na trzy główne części:

A) Trzy mury, które zbudowali „romaniści” ("Romanisten"), aby uniemożliwić reformy;

B) Porządek obrad przyszłego soboru powszechnego;

C) 26 (lub 27) artykułów reformatorskich.

Trzy mury

Doktor Luter argumentuje w pierwszej części powstanie murów w formie pierścienia, jak to było w zwyczaju dla miast i zamków jego czasów. Jednocześnie nawiązuje do biblijnej opowieści o murach Jerycha, które zawaliły się na dźwięk trąb (Joz 6). Za potrójnym murem chronili się dotychczas przed naprawą Kościoła "romaniści" - zwolennicy istniejącego porządku w Kościele Zachodnim, budując go stwierdzeniami, że:

- status duchowy jest ponad stanem świeckim,

- tylko papież może interpretować Biblię,

- tylko papież może zwołać sobór powszechny i ma dodatkowe prawo do potwierdzenia decyzji soboru lub odmowy jej potwierdzenia.


Na tym wczesnym etapie sporu, słowo "romaniści", podobnie jak „papiści”, nie jest konfesjonalizmem. Nie chodzi tu o zwykłych wierzących, ale o zwolenników polityki prowadzonej przez papieża, takich jak Thomas Murner, który również szybko zareagował na określenie go jako romanisty.

Plan Lutra polega na zburzeniu trzech murów. Pierwszy z nich zostaje zburzony dzięki zasadzie powszechnego kapłaństwa wszystkich wiernych (=ochrzczonych):

Z niej wynika zburzenie drugiego muru: wszyscy ochrzczeni mogą interpretować Biblię, i trzeciego muru: świeckie władze chrześcijańskie mają prawo zwoływać sobory.

Według historyka Kościoła katolickiego Thomasa Prügla, Luter inspirował się antyklerykalizmem, krytyką mszy świętej jako ofiary i sakramentu święceń kapłańskich - tutaj przede wszystkim troszczył się o postępowanie kurii rzymskiej w kwestii finansów.

Doktor Luter argumentował swoje stanowisko zarówno na podstawie Biblii, ale także historii Kościoła i teologii. Podobnie jak w przypadku dysputacji lipskiej w 1519 twierdził, że papieże popełnili kilka błędów. Pierwszy Sonbór Nicejski (325) nie został zwołany przez papieża, ale przez cesarza. Kanon Si papa z Decretum Gratiani odgrywa szczególną rolę w rozumowaniu Lutra: papież nie może być osądzany przez nikogo z powodu moralnie złego zachowania i złego stylu życia, ale na pewno jeśli reprezentuje herezję (nisi a fide devius). Marcin Luter zacytował kanon Si Pap...a, ale zignorował klauzulę o herezji. Wbrew tradycji interpretacji rozumiał on kanon jako swoistą kontrolę papieskiej odporności i gwałtownie odrzucił go jako dzieło diabła.

Pomysły Lutra na reformę Kościoła mają długą tradycję. Powoływał się na "Gravaminy narodu niemieckiego", rozpowszechniane od połowy XV wieku, i przedstawił się czytelnikowi z tym pismem jako koncyliarysta. Gravaminy były skargami późnego średniowiecza i wczesnej nowożytności z obszaru niemieckojęzycznego na papieża i kurię rzymską. Odegrały one znaczącą rolę w tworzeniu nastroju antypapieskiego. Gravamina miała znaczący wpływ na pojawienie się niemieckiego wizerunku jako formy świadomości narodowej.Według doktryny o koncyliaryzmie (powstałą w XV wieku) sobory powszechne miały najwyższą władzę w Kościele i władzę sędziowską nad papieżem. Reformator skrytykował Sobór w Konstancji podczas dysputacji lipskiej w 1519 roku, tym niemniej oczekiwał od przyszłego soboru rozwiązania pilnych problemów Kościoła.

Luter zaproponował znaczne ograniczenie papieskiego aparatu administracyjnego, a w szczególności zapobieganie odpływowi funduszy z Niemiec do Rzymu. Pogląd rozpowszechniony w czasach Lutra, że ​​żaden naród nie byłby obciążony papieskimi decyzjami w kwestiach finansów tak samo jak niemiecki, zdaniem Prügla, to „fantomowy ból”: Francja pokryła większość papieskich potrzeb finansowych, na drugim miejscu była Hiszpania, a dopiero potem I Rzesza Niemiecka. Jednak w przypadku Francji i Hiszpanii opłaciło się to do pewnego stopnia poprzez lobbing na dworze papieskim, podczas gdy niemieccy lobbyści prawie się tam nie pojawili. To utrwaliło wrażenie, że jest Niemcy są wykorzystywane przez Rzym.

Z jednej strony papież został zidentyfikowany przez Lutra jako Antychryst; z drugiej strony Reformator nadal wierzył, że urząd papieski byłby możliwy, gdyby papież zajmował się przede wszystkim modlitwą.


Literatura:

1. Th. Kaufmann, An den christlichen Adel deutscher Nation von des christlichen Standes Besserung. Tübingen 2014, 7-10.

2. B. Jörgensen, Konfessionelle Selbst- und Fremdbezeichnungen. Zur Terminologie der Religionsparteien im 16. Jahrhundert. Akademie Verlag, Berlin 2014, 68 ff.

3. Th. Prügl, Papstkritik und Romentfremdung. Freiburg et al. 2017, 61-74.

4. M. H. Jung, Luthers Aufruf „An den christlichen Adel“ (1520) und seine Folgen. Göttingen 2018, 60.

5. V. Leppin, Die fremde Reformation, 2017, 139-150.