 |
| Johann von Staupitz (1465-1524) |
Johann von Staupitz był katolickim teologiem,
duchownym, przyjacielem i ojcem duchowym Marcina Lutra. Pochodził z rodziny
szlacheckiej z Saksonii. Jego siostra Magdalena von Staupitz wraz była jedną z
dziewięciu zakonnic, które uciekły z Katarzyną von Bora z klasztoru Nimbschen w
1523 roku, a brat Günther prowadził majątek ziemski Dabrun. W 1483 roku Staupitz zapisał się na uniwersytet w Kolonii, gdzie rok
później uzyskał stopień bakałarza i przeniósł się na uniwersytet w Lipsku na
rok. Po uzyskaniu stopnia
magister artium w 1489 roku w Kolonii wrócił do
ojczyzny.
Johann von Staupitz wstąpił do zakonu augustianów w Monachium w
1490, a w 1497 roku został przeorem w Tybindze, gdzie jako bakałarz zaczął
prowadzić wykłady biblijne. 7 lipca 1500 roku otrzymał tytuł doktora teologii.
W 1502 roku został wybrany przez elektora Fryderyka III do Wittenbergi na pierwszego dziekana wydziału
teologii nowo utworzonego uniwersytetu. W 1503 roku Staupitz został wybrany na
przeora zakonu augustianów w Monachium, a 7 maja 1503 roku w Eschwege został wikariuszem generalnym
niemieckiego zgromadzenia zakonu augustianów-obserwantów i sprawował ten urząd
do 29 sierpnia 1520.
3 kwietnia 1506 Marcin Luter spotkał się po raz pierwszy z wikariuszem generalnym augustianów Johannem von Staupitzem. Po wstąpieniu Lutra do zakonu augustianów to przede wszystkim jego spowiednik, Johann von Staupitz, wprowadził go w późny średniowieczny mistycyzm i zdecydowanie ukształtował jego dalszy rozwój. Staupitz miał ogromne znaczenie dla jego rozwoju osobistego i teologicznego. Był spowiednikiem Lutra, polecił młodemu Lutrowi studiować teologię i przeniósł go do Wittenbergi, zawsze kierował swego brata, który był surowy wobec siebie i bał się zbawienia duszy i litości Boga, a w 1518 zwolnił go z obowiązku przestrzegania porządku augustiańskiego. Marcin wyznał mu swój strach czy wręcz paniczną bojaźń przed Jezusem. Staupitz pomógł młodemu mnichowi i skierował go w stronę nauki, naprowadzając na drogę duchowego spokoju. W 1518 r. Staupitz zachęcił Lutra do stawienia się przed kardynałem Kajetanem w Augsburgu. Na początku 1521 roku Staupitz odmówił zaprzeczeniu nauki Lutra, wskazując, że nauka ta nie pochodzi od niego. W liście z 1 kwietnia 1524 Staupitz skrytykował Lutra za odwołanie wielu praktyk katolickich i odrzucenie ślubów zakonnych, ale stwierdza, że wiele zawdzięcza Lutrowi i że chce móc rozmawiać z nim przez co najmniej kolejną godzinę, aby poznać „sekrety jego serca”. Jego listy do Marcina Lutra, które były przechowywane w opactwie św. Piotra w Salzburgu, zostały spalone w XVII wieku.
W 1520 roku został kaznodzieją w katedrze w Salzburgu, ale w 1521 odwołano go ze stanowiska, ponieważ nie spełnił oczekiwań. Za zgodą papieża przeniósł się do zakonu benedyktynów i został wybrany opatem klasztoru św. Piotra w Salzburgu 22 sierpnia 1522 r., gdzie zmarł 28 grudnia 1524 r.
Johan von Staupitz napisał wiele pism religijnych, na które silny wpływ ma średniowieczny mistycyzm. W jednym z nich,
Libellus de executione aeternae praedestinationis z 1517 roku, nawołuje m.in. do kontemplacji męki Chrystusa i wpatrywanie się w Jego rany na krzyżu.
Literatura:
1. M. Wriedt, Staupitz, Johann von, in: Neue Deutsche Biographie 25 (2013), 95–96.
2. I. Ulpts, Der Augustiner-Eremitenkonvent Heilig-Grab in Sternberg, in: Die Bettelorden in Mecklenburg. 1995, 140, 300–302.
3. J. Köhler, Luther! Biographie eines Befreiten, 2016, 71-81.
4. V. Leppin, Die fremde Reformation, 2017, 11-22.
5. H. Lars, Johann von Staupitz: Luther og den indre vej, 2019, 14-28.
