Sermon von Ablaß und Gnade

W marcu 1518 roku Marcin Luter opublikował "Kazanie o odpuście i Łasce" (Sermon von Ablaß und Gnade), by przedstawić wiernym swój krytyczny punkt widzenia na kwestie, które poruszył w 95 tezach z 31.10.1517. W scholastycznym rozumieniu sakramentu pokuty, obowiązującym w czasach Reformatora, wyróżnia się jego trzy etapy: skruchę (contritio), spowiedź (confessio) i zadośćuczynienie (satisfactio). Doktor Luter przyporządkował odpust do trzeciego etapu sakramentu pokuty wraz z modlitwą, postem i uczynkami miłosierdzia. Odpust jest formą uwalniania od tych win, które duchowny nakłada na wiernego w treści listu odpustowego, tj. odpuszczone są tylko te grzechy sformułowane w liście odpustowym. Co jednak z innymi winami? Trudno jest sądzić, że nie zadośćuczynimy Bogu za nasze winy całym życiem i dlatego potrzebujemy koncepcji ognia piekielnego, bo Kościół nie nakłada na wiernych tych win, które nie umieliby udźwignąć. Summa summarum: Bóg wybacza nam nasze winy jedynie z Łaski (sola gratia). W Jego oczach pozostajemy grzesznikami i nie możemy zrobić niczego, by zmienić ten stan rzeczy. Zadośćuczynienie nie ma najmniejszego sensu, a list odpustowy nie daje żadnej gwarancji odkupienia win. Lepiej jest wesprzeć ubogich aniżeli kupno listu odpustowego. Marcin Luter zajmuje krytyczne stanowisko wobec poglądu, że Boża sprawiedliwość nakłada za każdy grzech winę. Przeciwnie - wymaga ona prawdziwej skruchy i chęci niesienia krzyża Chrystusowego. Skoro Bóg nałożył raz karę za winy (Psalm 89,31-33), nie może jej znieść bez przyczyny. Odpust jest zatem teologicznie bezsensowny i Marcin Luter odradza praktykowania jego kupna. W porównaniu z 95 tezami z 1517 roku Reformator ogranicza się do podstawowych aspektów związanych z pokutą, pomijając wiele kontrowersyjnych kwestii, w tym papieża. "Kazanie o odpuście i Łasce" (WA 1, 243-246) było pierwszym literackim sukcesem Marcina Lutra.

Literatura:

1. J. Schilling, Ein Sermon von Ablass und Gnade (1518) - Historische und theologische Aspekte. In: I. Dingel, H. P. Jürgens (Hrsg.), Meilensteine der Reformation, 2014, 108-112.

2. C. Moulin, Ein Sermon von Ablass und Gnade (1518) - Materialität: Dynamik und Transformation. In: I. Dingel, H. P. Jürgens (Hrsg.), Meilensteine der Reformation, 2014, 113-121.