Teologia Marcina Bucera

Marcin Bucer, medal autorstwa Friedricha Hagenauera z 1543 roku

Bucer jako teolog postrzegał siebie przede wszystkim w roli interpretatora Biblii. Jako polityk kościelny był często mediatorem, pośredniczącym między sprzecznymi opiniami, lub organizatorem protestanckich wspólnot kościelnych, które powstały w latach trzydziestych XVI wieku. W porównaniu na przykład z Kalwinem Bucer nie poczynił żadnych wysiłków, aby systematycznie przedstawiać swoją teologię jako całość. Problemy praktyczne, którymi się zajmował, były zawsze okazją do omówienia stojących za nimi zagadnień teologicznych. Przede wszystkim praktyczno-teologiczne impulsy Bucera wywarły trwały wpływ na Kościoły reformacji w obszarach homiletyki, budowania wspólnoty i opieki duszpasterskiej. Na szczególną uwagę zasługuje konfirmacja, której początki sięgają Bucera, ale została ona powszechnie wprowadzona dopiero w protestanckich Kościołach regionalnych w czasach pietyzmu w XVIII wieku.

1. Hermeneutyka biblijna

Macin Bucer nauczył się obcowania z Biblią od Erazma: „Od tekstu biblijnego przechodzi do uogólnień i przechodzi od stanowiska dogmatycznego do stanowiska praktycznego” (stwierdzenie dotyczy chrystologicznej interpretacji Starego Testamentu) i starał się poprawnie uchwycić zakres tekstu biblijnego. Wykazywał się dużą znajomością interpretacji Biblii dokonanej przez Ojców Kościoła, co było dla niego wzorowe. W Starym Testamencie Bucer często nawiązywał do Pięciu Ksiąg Mojżesza, zwłaszcza do dwóch pierwszych. Korzystał z zawartych tam tekstów prawnych m.in. w odniesieniu do kwestii, jaką władzę duchową przysługują władzom świeckim. Tak zwane księgi deuterokanoniczne nie miały dla niego żadnego znaczenia; był w tym jeszcze bardziej radykalny niż Luter (podczas gdy Erazm z Rotterdamu bardzo intensywnie korzystał z ksiąg Mądrości i Mądrości Syracha). W odniesieniu do Nowego Testamentu Bucer kierował się klasyfikacją Euzebiusza z Cezarei, co budziło kontrowersje we wczesnym Kościele. Dość często, przynajmniej częściej niż jemu współcześni, korzystał z Dziejów Apostolskich i ksiąg historycznych Starego Testamentu. W większości nie korzystał częściej z ksiąg biblijnych, którym Bucer poświęcał własne komentarze (Psalmy, Sofoniasz, Synoptycy, Ewangelia Jana, Listy do Rzymian i Efezjan). Fakt, że Bucer wybrał określone księgi do skomentowania, nie oznacza, że ​​je preferuje. W porównaniu ze współczesnymi sobie Bucer znacznie bardziej opierał się na Nowym Testamencie niż na Starym Testamencie (dotyczy to zwłaszcza „młodego Bucera”).

2. Pneumatologia, sakramenty, urząd

W porównaniu do innych reformatorów Bucer mniej zajmował się chrystologią, a bardziej nauką o Duchu Świętym (pneumatologią). On jest siłą, która sprawia, że ​​ludzie żyją. Dla Bucera działanie Ducha stało się zrozumiałe również w tym, co wydarzyło się podczas Wieczerzy Pańskiej: przystępujący przyjęli Ciało i Krew Chrystusa duchowo (spiritualiter) i właśnie dlatego naprawdę (vere).

Bucer był zdeklarowanym obrońcą chrztu niemowląt. W Strasburgu wszystkie dzieci musiały zostać ochrzczone w ciągu sześciu tygodni od urodzenia. Boża troska i obietnica dotyczą wszystkich dzieci wierzących rodziców i dlatego słuszne jest ochrzczenie ich wszystkich. Wielokrotnie podnosił następujący argument: „Rzeczywistość duchowa już do nich należy, więc i oni muszą otrzymać znak i pieczęć [poprzez obrzęd chrztu]”. Nie wiadomo jednak, kogo ze wszystkich ochrzczonych wybrał Bóg. Dlatego dla Bucera chrzest ma charakter tymczasowy i jest uzupełniony konfirmacją.

Od lat trzydziestych XVI wieku urząd kościelny również zyskał na znaczeniu dla Bucera. Reformator położył podwaliny pod doktrynę czterech urzędów rozwiniętą przez Kalwina. Niepowodzenie próby reformacji kolońskiej doprowadziło go do założenia wspólnoty dobrowolnej obok struktur kościelnych państwowych, zakładając w 1545 roku „wspólnotę chrześcijańską”.

3. Uświęcenie, Kościół i władze, dyscyplina kościelna, misja

W doktrynie usprawiedliwienia Bucer wyznaczył inne priorytety niż Luter, co miało konsekwencje dla etyki. Z punktu widzenia Bucera chrześcijanin nie jest jednocześnie sprawiedliwym i grzesznym (simul iustus et peccator), lecz powinien, zgodnie z wolą Bożą, uczestniczyć w Jego uświęceniu, które ma na celu przywrócenie mu wizerunku na obraz Boży. Dobre uczynki powinny służyć innym. To, co dotyczy pojedynczego chrześcijanina, ma wpływ na wspólnotę chrześcijańską. Strasburg ze swoją radą miejską i cechami jest oczywiście modelem, który Bucer ma na myśli dla tej społeczności. Ma wspierać rozwój Królestwa Bożego na ziemi. Władze w swoich decyzjach, na przykład w polityce gospodarczej i edukacyjnej, stawiają na dobro wspólne. Kościół i władza wchodzą we wzajemną relację, charakterystyczną dla Bucera, ponieważ duchowni podlegają prawu cywilnemu, tak jak wszyscy inni obywatele. Jednocześnie mogą krytykować władzę zgodnie ze standardem przykazań Bożych. W przeciwieństwie do Zwingliego Bucer nie podkreślał suwerennych praw wspólnoty czy ludu, lecz wielokrotnie wpajał posłuszeństwo poddanym, pod tym względem porównywalnym z Lutrem. Ostatecznie, zdaniem Bucera, uświęcenie pozostaje zadaniem, przed którym stoi każdy chrześcijanin w swoim codziennym życiu.

Ponieważ Bucer zabiegał o harmonię między wspólnotą polityczną a wspólnotą chrześcijańską (bez utożsamiania obu wspólnot), opowiadał się za wydaleniem wszystkich, którzy zakłócali istniejący porządek czy to poprzez swoje niemoralne zachowanie, czy przez swoją niewiarę. Władze powinny reagować na dysydentów religijnych w sposób stopniowy, zaczynając od informacji, a następnie zwiększając nacisk. Bucer mógł żądać pracy przymusowej zarówno dla upartych anabaptystów, jak i dla Żydów. Marcin przestrzegł władze przed tolerancją inspirowaną humanistycznie, co oznaczało, że „należy oszczędzić wszystkich, którzy posługują się sumieniem i wiarą”.

Bucer poświęcił się tematowi misji znacznie bardziej niż pozostali reformatorzy. Skrytykował działania misjonarzy rzymskokatolickich w koloniach hiszpańskich w dziele „O opiece duszpasterskiej” (1538) i przedstawił kontrpropozycję. Opierając się na wczesnochrześcijańskiej doktrynie Lógos spermatikós, wierzył, że Bóg objawił się już wszędzie wcześniej przed przyjściem Chrystusa, a podporządkowanie przeznaczeniu Bożemu dotarło niemal do wszystkich narodów. Niemniej jednak jest konieczne szerzenie na całym świecie orędzia chrześcijańskiego (misja zewnętrzna), ale także miłosierdzia (misja wewnętrzna). Nie należy tego czynić w sposób agresywny, ale zgodnie z „rządami Chrystusa”.

4. Historia wpływu teologii Marcina Bucera

Za jego życia twórczość Bucera wywarła wpływ na całą Europę. Swoimi pismami „Powόd i przyczyna” wywarł wpływ na Reformację w Szwecji. W 1543 roku bracia czescy w Litoměřicach wydrukowali czeskie tłumaczenie publikacji misyjnej „O opiece duszpasterskiej”. Ostatnie lata życia spędził w Cambridge, starając się uczynić z Anglii swego rodzaju wzorcowy kraj protestancki, co ostatecznie pozostało utopią.

Głównym uczniem Bucera był Jan Kalwin, który mieszkał w Strasburgu od 1538 do 1541 roku. W Strasburgu przyjęcie nauk Bucera w dużej mierze się załamało po jego nagłym wyjeździe. Uważano go jedynie za pioniera Kalwina. Stało się tak również dlatego, że duża część prac Bucera nie została wydrukowana, ale przechowywana w formie odręcznej w archiwach. Znaczenie Bucera dla historii Reformacji zostało uznane przez historyków już od XIX wieku. W 1891 roku obchodzono 400. rocznicę urodzin Bucera, co również pobudziło badania jego teologii. Rzeczywiste odkrycie Bucera miało miejsce dopiero w XX wieku. Próby jego sklasyfikowania jako teologa reformowanego lub luterańskiego pozostały niezadowalające, co świadczy o niezależności jego myślenia. Monografia Walthera Köhlera „Zwingli i Luter, ich spór o Wieczerzę Pańską w jego stosunkach politycznych i religijnych” (1924) dotyczyła ważnej dla biografii Bucera dekady 1526–1536. Po różnych badaniach wstępnych Hastings Eels przedstawił biografię Bucera w 1931 roku , która została wydrukowana jako praca standardowa w 1971 roku. Pod przewodnictwem François Wendela Międzynarodowa Komisja Bucera rozpoczęła redagowanie wszystkich jego dzieł w 1952 roku.

Literatura:

1. Chr. Strohm, Th. Wilhelmi (Hrsg.): Martin Bucer, der dritte deutsche Reformator. Zum Ertrag der Edition der Deutschen Schriften Martin Bucers, 2016.

2. A. J. Beck, Römerbriefexegese und Prädestinationslehre: Martin Bucer als Exeget. In: Chr. Christ-von Wedel, S. Grosse (Hrsg.): Auslegung und Hermeneutik der Bibel in der Reformationszeit (= Historia Hermeneutica, Series Studia. Bd 14), 2017, 281–300.

3. B. Moeller, Bucer, Martin. In: Religion in Geschichte und Gegenwart (RGG) 4, Bd. 1, 1998, 1810–1812.

4. H. R. Schmidt, Reichsstädte, Reich und Reformation: korporative Religionspolitik 1521–1529/30, 1986, 257–260.

5. N. Slenczka, Logos II. Fundamentaltheologisch. In: Religion in Geschichte und Gegenwart (RGG) 4, Bd. 5, 2002, 494–498.

6. F. Wendel, L'Église de Strasbourg, sa constitution, son organisation (1532-1535), Paris, PUF, 1942, 197.

7. Chr. Burger, « La correspondance de Calvin durant son séjour à Strasbourg », dans Jean Calvin : les années strasbourgeoises (1538-1541). Actes du colloque de Strasbourg à l'occasion du 500e anniversaire de la naissance du Réformateur, Strasbourg, Presses universitaires de Strasbourg, 2010, 52.

8. M. Greschat, Martin Bucer: A Reformer and His Times, 2002.