„An die Ratsherren aller Städte deutschen Lands“

Na początku 1524 roku Marcin Luter zwrócił się do elity przywódczej miast niemieckich, namawiając ją do krzewienia oświaty chrześcijańskiej. Tekst „Do radnych wszystkich miast niemieckich krajów” („An die Ratsherren aller Städte deutschen Lands“), pierwotnie wydrukowany w języku niemieckim przez Łukasza Cranacha Starszego w Wittenberdze, szybko się rozprzestrzenił (oryginalna okładka obok). W tle powstania traktatu stoją upadek systemu szkolnego w Wittenberdze, swoisty spadek liczby zapisów na uniwersytety w całej I Rzeszy na początku lat dwudziestych XVI wieku, a także radykalne grupy reformatorskie i spirytualistyczne, wśród których przeważały tendencje krytyczne wobec edukacji.

Marcin Luter nawiązuje do przykazania Bożego, którego muszą przestrzegać władze świeckie, którym powierzono zadania wychowawcze. Kościół i w wielu przypadkach rodzice nie wypełnili tego nakazu. Treści edukacyjne mają podłoże teologiczne: cała nauka, przede wszystkim filologia i gramatyka, służy jednemu celowi - interpretacji Pisma Świętego w celu ukierunkowania wszelkich działań w życiu zgodnie z wolą i przykazaniem Boga (hermeneutyka). W świetle Słowa Bożego Luter widzi spór o konieczność edukacji szkolnej jako konsekwencję opozycji ciała i ducha, sformułowanej w terminologii Pawła z Tarsu, a więc w wymiarze bardzo zasadniczym. Właściwa edukacja jest kluczem do zachowania i dalszego rozwoju całej społeczności:

„Nawet gdyby, jak powiedziałem, nie było dusz, a szkoły i języki nie byłyby w ogóle potrzebne ze względu na Pismo Święte i Boga, już samo to byłoby wystarczającym powodem, aby wszędzie mieć najlepsze szkoły dla chłopców i dziewcząt : że świat potrzebuje dobrych, wykwalifikowanych mężczyzn i kobiet, aby utrzymać swój światowy status na zewnątrz; aby mężczyźni mogli dobrze rządzić krajem i jego mieszkańcami, a kobiety mogły wychowywać i utrzymywać dom, dzieci i służbę w należytym porządku. Teraz tacy mężczyźni muszą wyrosnąć z chłopców, a takie kobiety muszą wyrosnąć z dziewcząt. Dlatego jest to kwestia właściwego nauczania i wychowywania chłopców i dziewcząt.” (WA 15, 44, 24-33)

Marcin Luter opowiada się ostatecznie za typem szkoły odpowiednim dla rozwoju i rozwoju osobistego dzieci. Ma zapewnić podstawowy poziom edukacji, który pomoże chłopcom i dziewczętom w wykonywaniu obowiązków służbowych. Osobom uzdolnionym należy zapewnić szczególne wsparcie.

Działalność wychowawcza człowieka uwikłana jest w napięcie pomiędzy obietnicą usprawiedliwienia a wciąż aktualnym przykazaniem Bożym, jak Luter rozwija w żądaniach indywidualnych. Widzi w nich oczywiście nie tylko aktualne kontrowersje, ale także zasadnicze kwestionowanie realizacji woli Bożej zgodnie z ewangelią. Dla Lutra o teologicznym uzasadnieniu wychowania decydują w istocie korzyści, jakie przynosi on indywidualnemu wierzącemu, a także jego praktyka zawodowa w Kościele chrześcijańskim i wspólnocie politycznej.

„Do radnych wszystkich miast niemieckich krajów” znajduje się na kartach Edycji Weimarskiej w tomie 15 (WA 15,27-53).

Literatura:

1. WA 15,27-53.

2. H. Schluß, Reformation und Bildung – Ein Beitrag zur Dekonstruktion des protestantischen Bildungsmythos in der Auseinandersetzung mit der Ratsherrenschrift Martin Luthers. In: R. Koerrenz, H. Schluß (Hrsg.): Reformatorische Ausgangspunkte protestantischer Bildung. Orientierungen an Martin Luther, 2011, 7-30.

3. DINKEL