Misja Duńsko-Halska (Dänisch-Hallesche Mission)

Tranquebar w 1658 roku

Misja Duńska-Halska była pierwszym zorganizowanym stowarzyszeniem misyjnym w historii Kościoła luterańskiego. Działała we wschodnim Tamil Nadu w południowych Indiach w latach 1706-1845 i była również nazywana misją duńsko-angielsko-halską lub Trójkątem Ekumenicznym Kopenhaga-Halle-Londyn (2006).

Ekumenicznymi sponsorami były koła luterańskie w Danii, przedstawiciele pietyzmu halskiego i Anglikańskiego Towarzystwa Krzewienia Wiedzy Chrześcijańskiej (SPCK). Misja rozpoczęła się na terenie duńskiego przedsiębiorstwa handlowego w Tranquebar, a później kontynuowała swoją działalność na terenach znajdujących się pod panowaniem angielskim. Oprócz pracy misyjnej przeprowadzono ważne badania naukowe nad językiem, religią, przyrodą i społeczeństwem południowych Indii.

Srebrne popiersie Barthomoläusa Ziegenbalga w Tranquebar

1. Historia

W 1704 roku duński król Fryderyk IV postanowił założyć misję zagraniczną w południowo-wschodniej indyjskiej kolonii handlowej Tranquebar. 9 lipca 1706 niemieccy misjonarze Bartholomäus Ziegenbalg (1682/83-1719) i Heinrich Plütschau (1676/77-1752) przybyli tam. Po początkowych konfliktach z Brytyjską Kompanią Wschodnioindyjską, w wyniku których Ziegenbalg został uwięziony na cztery miesiące, Tranquebar stał się punktem wyjścia dla luterańskiej działalności misyjnej w Tamil Nadu.

Dzięki politycznym i religijnym powiązaniom duńskiego dworu królewskiego ze środowiskami pietystycznymi w Niemczech oraz osobistym kontaktom pierwszych misjonarzy z Augustem Hermannem Francke Fundacja Francke w Halle stała się jednym z najważniejszych nośników działalności misyjnej. Kręgi pietystyczne w Halle odpowiadały za selekcję i szkolenie nowych kandydatów, którzy byli wysyłani do Indii przez prawie 150 lat.

Towarzystwo Krzewienia Wiedzy Chrześcijańskiej (SPCK) uczestniczyło finansowo i logistycznie w misji od 1710 roku pod decydującym wpływem nadwornego kaznodziei pietystycznego Friedricha Michaela Ziegenhagena. Wraz z założeniem Mission College w Kopenhadze, duńska rodzina królewska podjęła próbę dalszego umocnienia swojej pozycji jako inicjatora i promotora misji.

Misja Duńsko-Halska stopniowo poszerzała swoją strefę wpływów. W 1728 roku Benjamin Schultze (1689-1760) został oficjalnie pierwszym misjonarzem w służbie anglikańskiej w Madrasie. Cuddalore, Kalkuta, Tiruchirappalli i Tanjore były kolejnymi stacjami misyjnymi. Od 1750 Christian Friedrich Schwartz głosił ewangelizację dla duńsko-halskiej misji w południowych Indiach. W 1767 botanik Johann Gerhard König przybył do Tranquebar jako lekarz misyjny.

Pod koniec XVIII wieku nastąpił spadek działalności misyjnej. Uwarunkowania polityczne i społeczne w Europie oraz skutki wojen napoleońskich w Niemczech spowodowały, że poprzednie grupy wsparcia straciły zainteresowanie. Misja Duńsko-Halska oficjalnie istniała aż do sprzedaży duńskiego oddziału w Tranquebar Anglikom w 1845 roku. Od końca lat 30. nie było już żadnych misjonarzy podlegających koronie duńskiej w Tranquebar.

Ewangelicko-Luterańskie Towarzystwo Misyjne w Dreźnie, założone w Niemczech w 1836 roku (od 1848 Misja Ewangelicko-Luterańska w Lipsku), uważało się za następcę Misji Duńsko-Halskiej i wysłało swojego pierwszego misjonarza Heinricha Cordesa w 1840 roku.

Po 83 latach udanej pracy misyjnej zbory luterańskie w Tamil Nadu ogłosiły swoją niezależność od „Misji Lipskiej” i „Misji Kościoła Szwecji” na synodzie w Tanjore 14 stycznia 1919 i założyły „Tamilski Kościół Ewangelicko-Luterański” (TELC). Ich przywódcami byli odtąd biskupi Tranquebaru.

2. Działalność

Misja Duńska-Halska była organizacją międzynarodową i ekumeniczną. Jej instytucje wspierające należały do ​​różnych narodów i wyznań. Europejscy misjonarze polegali na wsparciu indyjskich pracowników, którzy wykonali znaczną część pracy nawrócenia na miejscu.

Misjonarze zajmowali się przede wszystkim lokalnymi językami i tłumaczyli fragmenty Biblii, chrześcijańską literaturę religijną i hymny na język tamilski i telugu, ale także na portugalski. Zakładając własne drukarnie misyjne, mieli możliwość publikowania własnych prac bezpośrednio na miejscu i w krótkim czasie.

System szkolny odegrał kluczową rolę w strategii misji. Treść nauczania zależała od lokalnych wymagań i specyfiki struktury kastowej. Dziewczęta otrzymały również wykształcenie podstawowe. Misjonarze poszli za przykładem Fundacji Francka w Halle, szkoląc w rzemiośle i prowadząc lekcje z życia wzięte. Wyszkolili własnych nauczycieli do pracy w tych szkołach.

Ponadto, misjonarze nieustannie poszukiwali informacji i aktualnej literatury specjalistycznej, z której korzystali specjalnie do własnych badań. Wymieniali się pomysłami z indyjskimi uczonymi i naukowcami z innych krajów europejskich. Swoimi listami, raportami i pamiętnikami, które były publikowane w Halle i rozpowszechniane na całym świecie, zdecydowanie ukształtowali wizerunek Indii w XVIII wieku. Jej badania z zakresu religii, językoznawstwa, etnologii, historii naturalnej i medycyny wpłynęły na rozwój wiedzy w Europie.

W archiwum i bibliotece Fundacji Francka w Halle oraz w archiwum i bibliotece Misji Lipskiej przechowywanych jest około 35 000 rękopisów i druków, które świadczą o wybitnej działalności misjonarzy w południowych Indiach.

Literatura:

1. U. Gleixner, Remapping. The World: The Vision of a Protestant Empire in the Eighteenth Century, in: Barbara Becker-Cantarino (Hg.), Migration and Religion. Chloe, Beihefte zum Daphnis Bd. 46, 2012, 77–90.

2. A.-Ch. Trepp, Von der Missionierung der Seelen zur Erforschung der Natur. Die Dänisch-Hallesche Südindienmission im ausgehenden 18. Jahrhundert. In: Geschichte und Gesellschaft 36, 2010, 231–256.

3. B. Klosterberg, Das „Missionsarchiv“ im Archiv der Franckeschen Stiftungen zu Halle. In: MIDA Archival Reflexicon, 2020, 1-9.

4. KILDESKETER (19.10.2020)

5. SALMONSEN (20.02.2017)

6. T. Delfs, Die Dänisch-Englisch-Hallesche Indienmission des späten 18. Jahrhunderts, 2020, 73-87.

7. W. Sweetmann, The Accommodation of Caste in the Tranquebar Mission (1706–1746). In: F. Markus, H. Zaunstöck (Hg.), Jesuit and Pietist Missions in the Eighteenth Century, 2022, 175-190.

8. W. Breul, Dänisch-Hallesche Mission. In: Evangelisches Lexikon für Theologie und Geschichte, 2017, 1322-1323.