„Contra Henricum regem Angliae”

Angielski król Henryk VIII Tudor napisał traktat w 1521 roku „Assertio septem sacramentorum adversus”, w którym bronił nauki o siedmiu sakramentach. To pismo było skierowane przeciwko traktatowi Marcina Lutra „O niewoli babilońskiej Kościoła” (De captivitate Babylonica, TUTAJ), jednemu z tzw. pism programowych wittenberskiego Reformatora. Henryk VIII otrzymał wkrótce tytuł Defensor fidei (Obrońca wiary), używany do dziś przez monarchów angielskich. W piśmie „Contra Henricum regem Angliae” („Przeciwko Henrykowi, królowi Anglii”) z 1522 roku doktor Luter formułuje swoją odpowiedź na argumentację angielskiego monarchy, która ukazała się w dwóch wersjach: niemieckiej (WA 10 II, 227-262) i łacińskiej (WA 10 II, 180-222).

Retoryka wittenberskiego profesora teologii pozostaje ostra, bez należnego królowi szacunku, co przeraziło jego przyjaciół. Henryk jest określany w traktacie jako „król kłamstw” (Lügenkönig; WA 10 II, 228,19) i „jadowity chłoptaś” (giftiger bube Leus; WA 10 II, 228,21). W obu wersjach pojawia się motyw rosnącego na chrześcijańskim polu chwastu, który należy wyplewić. Marcin Luter broni się przed zarzutem, że pisze jedynie z nienawiści do papieża i polemizuje z myślą, że Henryk VIII jako monarcha ma monopol na prawdę. Reformator odnosi się następnie do siedmiu sakramentów. Dyskusja o Wieczerzy Pańskiej jest najdłuższa. Marcin Luter widzi zasadność udzielania Sakramentu Ołtarza pod dwiema postaciami (sub utraque) i argumentuje swoje stanowisko wersetami biblijnymi (np. 1 Kor 11 w WA 10 II,243), natomiast takie aspekty jak: czas, miejsce, osoba i jej strój, pozostawia woli uczestników Komunii. Reformator zdecydowanie odrzuca koncepcję mszy świętej jako dobrego uczynku. Wieczerzy Pańska jest darem Boga, połączonym z obietnicą zbawienia (Słowa Ustanowienia) i w żadnym wypadku nie jest to dzieło ludzkie, ponieważ nie jest możliwe, coś ofiarować i otrzymywać w tym samym czasie.


Literatura:

1. M. Schwarz Lausten, Luther ans the Princes. In: P. N. Brooks (Hrsg.), Seven-headed Luther, 1983, 51-76.

2. B. K. Holm, Contra Henricum regem Angliae/Antwort deutsch auf König Heinrichs Buch. In: V. Leppin, G. Schneider-Ludorff (Hrsg.), Das Luther-Lexikon, 2015, 148-149.