Tezy filozoficzne Dysputy Heidelberskiej

Heidelberg, stare miasto. Foto: K. Basiński

Dzieła Arystotelesa zostały przybliżone filozofom średniowiecznym przede wszystkim przez Boecjusza, który przetłumaczył niektóre prace Arystotelesa na język łaciński, oraz dzięki filozofom arabskim, takim jak Awerroes. Znajomość jego pism rozpowszechnia się w XIII wieku. Tomasz z Akwinu zastosował metafizykę Arystotelesa do swoich rozważań nad delikatną równowagą między wiarą a wymogami umysłu. Marcin Luter polemizuje w swych 12 tezach z arystotelizmem (a tym samym pośrednio ze średniowieczną scholastyką) podczas dysputy Heidelberskiej. Łaciński oryginał tekstu znajduje się w Edycji Weimarskiej: WA 1,355 i nie jest uzupełniony komentarzem.


Teza 29: Kto chce filozofować w Arystotelesie bez przeszkód, musi najpierw stać się głupcem w Chrystusie.

Teza 30: Tak jak tylko ten, kto dobrze zna zło pożądania seksualnego, jeśli jest w związku małżeńskim, może dobrze filozofować, jeśli jest głupcem, tj. jeśli jest chrześcijaninem.

Teza 31: Arystotelesowi łatwo było zachować świat na zawsze, ponieważ jego zdaniem dusza ludzka jest śmiertelna.

Teza 32: Po założeniu, że jest tyle samo form, co kształtów złożonych, należy założyć, że jest tyle samo substancji (składnika budującego formy i kształty).

Teza 33: Nic nie powstaje z niczego na świecie; niemniej jednak cokolwiek z substancji, powstaje naturalnie.

Teza 34: Gdyby Arystoteles znał absolutną moc Boga, nie byłby w stanie dalej twierdzić, że materiał jest nagi (to znaczy bez kształtu i formy).

Teza 35: Nieskończoność jest niczym zgodnie z konkretyzacją. Według Arystotelesa nadal istnieje tyle możliwości i materiałów, co rzeczy złożonych.

Teza 36: Arystoteles gani i śmieje się z filozofii platońskich idei, która jest lepsza od jego. 

Teza 37: Pitagoras sprytnie twierdzi, że naśladowanie liczb w rzeczach jest prawdziwe, ale uczestnictwo w ideach Platona staje się jeszcze bardziej dowcipne (jak twierdzi).

Teza 38: Traktat Arystotelesa przeciwko Parmenidesowi mówi, że chrześcijaninowi wybaczono cios w powietrze.

Teza 39: Jeśli Anaksagoras uznał nieskończoność za byt, wydaje się, że był najlepszym ze wszystkich filozofów, nawet wbrew woli Arystotelesa.

Teza 40: U Arystotelesa brak, materia, forma, ruchomość, nieruchomość, konkretyzacja, możliwość itp. wydają się być takie same.