Sermo de poenitentia

„Kazanie o pokucie” (Sermo de poenitentia) należy do tego szeregu publikacji, w którym Reformator precyzuje pojęcie pokuty po sformułowaniu 95 tez z 31.10.1517. Marcin Luter krytykuje ówczesne jej definiowanie, wg którego pokuta miała pobudzać do żalu i nienawiści grzechu, gdyż nowe orientowanie się człowieka na Boga nie powstaje w ten sposób. Ono rodzi się na skutek miłości do dobra i z niego kiełkuje nienawiść do złego (grzechu). Tak działa prawdziwa pokuta zapalająca ludzkie serce do dobra i tęsknoty za nim. Udział w sakramencie pokuty jest zatem teologicznie sensowny tylko wtedy, gdy rodzi się spontanicznie w sumieniu wiernego bez względu na normy prawne i presję społeczną. Jej celem nie jest poradzenie sobie z grzechami i karanie za nie, a odnowa życia z woli serca wiernego.  Stała skłonność ku dobremu i oddalanie się od złego jest darem łaski Bożej i nie powinny być zestawiane z sobą na zasadzie przeciwieństw, czy też jako centrum samostanowienia człowieka o sobie. Pokuta nie jest aktem jednorazowym, lecz jest procesem trwającym całe życie, o czym pisał doktor Luter w pierwszych dwóch tezach z 31.10.1517. Rozumiana jako czynność selektywna może przyczynić się do myślenia o niej w kategoriach zasługi, uczynku – co nie ma nic wspólnego z prawdziwą pokutą i relacją z Bogiem. To tyczy się także godziny naszej śmierci, podczas której szatan próbuje wprowadzić człowieka w stan niepewności (niewiary) dzięki sfałszowanemu myśleniu o uczynkowości i zasłudze. Pewność odpuszczenia win nie wynika bowiem z samoświadomości pokutowania, a jedynie ze Słowa Przebaczenia Jezusa Chrystusa, którego posłańcem jest rozgrzeszający kapłan. „Kazanie o pokucie” powstało w 1518 roku i znajduje się w 1. tomie Edycji Weimarskiej, na stronach 319-324 (WA 1, 319-324).

Literatura:

M. Ohst, Sermo de poenitentia. In: V. Leppin, G. Schneider-Ludorff (Hrsg.), Das Luther-Lexikon, 2015, 637.