Marcin Luter i Alexius

E. Kämpffer, Marcin Luter nad ciałem swojego przyjaciela Alexiusa, 1892/93

Wiele legend powstało wokół powrotu Marcina Lutra i jego przyjaciela Alexiusa (Aleksego) z domu rodzinnego do Erfurtu. 2 lipca 1505 roku, gdy byli mniej więcej 7 km przed bramami docelowego miasta, trafili na burzową pogodę. Podobno jeden z piorunów uderzył w Alexiusa, który zaraz potem zmarł na miejscu. Marcin Luter, w trwodze o swe życie miał powiedzieć: "Anno, pomóż mi a zostanę mnichem!" (WA TR 4, 4707) Tę dramatyczną scenę przywoływali chętnie artyści w XIX wieku m.in. E. Kämpffer i G. König (ich grafiki zamieściłem w tym poście). Przeciwnicy Reformacji twierdzili, że Luter sam zabił swojego przyjaciela, a targany wyrzutami sumienia, wstąpił do klasztoru. Dość impulsywny charakter doktora Marcina nie jest jednak wystarczającym dowodem na gotowość popełnienia zbrodni. Poza tym, przyczyny rzekomego zabójstwa nie są znane. Dlaczego Reformator miałby zabić przyjaciela bez powodu?

G. König, Marcin Luter nad ciałem swojego przyjaciela Alexiusa, 1847

W Mowach Stołowych nie wspomina się o żadnym towarzyszu Marcina Lutra podczas odwiedzin rodziców, a cała ta historia ma charakter anegdoty. Reformator nigdy nie wspominał o przyjacielu z czasów studiów prawniczych imieniem Aleksy (Alexius). Gdyby byli oni w na tyle zażyłych stosunkach, że wspólnie podróżowali, byłoby to co najmniej zastanawiające...Luter wstąpił do zakonu augustianów w Erfurcie w dzień Aleksego Wyznawcy (ok. 360-411), 17 lipca 1505 roku (Alexiustag). Tak o to pojawiło się imię, które inspirowało do dalszych przemyśleń, dlaczego Marcin wstąpił do zakonu 12 dni po powrocie do Erfurtu. Aleksy Wyznawca był postacią bardzo popularną w ówczesnej literaturze i sztuce scenicznej w Europie i północnej Afryce. Jest patronem licznych zakonów, a także ubogich, pielgrzymów, wędrowców, żebraków a także orędownikiem podczas trzęsienia ziemi, suszy, złej pogody, w czasie epidemii i plag. Święty jest uważany za patrona rybaków. Wierni modlą się również do niego o to, by pomógł im pozbyć się grzechu dumy i wyniosłości, co w średniowieczu było częstym motywem, aby uniknąć gniewu Bożego. Być może dlatego Marcin Luter wybrał ten dzień, a być może był to przypadek...

Literatura:

1. "Saint Alexius of Rome", Magnificat". Archived from the original on 2017-04-23.

2. A. Gieysztor, « La légende de saint Alexis en Occident : un idéal de pauvreté », dans Michel Mollat (éd.), Études sur l'histoire de la pauvreté. Paris, 1974 (= Publications de la Sorbonne. Série « Études », tome 8), tome I, 125-139.