Marcin Luter w cytatach

M ława. Foto: naszamlawa.pl Do 1548 roku niejako bezkonkurencyjnym Kościołem reformacyjnym był w Polsce luterański, potem za zostali mu wierni przeważnie tylko Niemcy, zamieszkali na naszych ziemiach. Od tego czasu zaczęły się wpływy wygnanych braci czeskich, które ustąpiły w latach pięćdziesiątych kalwińskim, a w sześćdziesiątych dodatkowo ariańskim. W zasadzie przeważali w polskiej reformacji szlacheckiej (bo i państwo, i naród były szlacheckie, a inne warstwy odgrywały niszowe role) kalwini, ale od około 1562 roku weszli oni w śmiertelny bój z nowopowstałymi braćmi polskimi (arianami). I może właśnie walka wewnątrz Reformacji uniemożliwiła jej zwycięstwo. Arianie początkowo marzyli o równości i sprawiedliwości społecznej, ale szybko zaczęli głosi hasła w duchu raczej samolubnej „demokracji szlacheckiej". Mówili np. anarchicznie, że nie uznają żadnego króla poza Chrystusem. Równie nasi kalwini przystosowali kalwińskie hasła „demokracji kierowanej" do polskiej rzeczywistośc...

De servo arbitrio, 1525 De servo arbitrio („O woli przywiązanej” lub „O niewolnej woli ”) to pismo Marcina Lutra z grudnia 1525. Powstało jako reakcja na humanistyczną doktrynę Erazma z Rotterdamu, w szczególności na pismo „De libero arbitrio“ (wrzesień 1524), napisane i uważane za jeden z najważniejszych tekstów teologicznych Marcina Lutra. „Arbitrium“ to łacińskie słowo oznaczające „wybór”, w przeciwieństwie do „voluntas“, które oznacza „wolę jako potężną emocję“. Tematem traktatu doktora Lutra jest wielokrotnie poruszane w myśli chrześcijańskiej pytanie, czy po upadku człowiek zachował swobodę samodzielnego wyboru łaski Bożej, czy też sama ta decyzja była już darem łaski. Wraz z Apostołem Pawłem i Augustynem z Hippony, wbrew optymistycznej antropologii humanizmu, Luter stanowczo podkreśla jedyną skuteczność łaski. Stanowczo zaprzecza, jakoby człowiek miał wolną wolę w stosunku do woli Bożej, czyli w odniesieniu do tego, co przynosi zbawienie. Tylko suwerenna wola Boga decyduje o wie...

Kalendarz adwentowy w Danii to świeca wypalająca się każdego dnia do zaznaczonego na niej miejsca. Duńska kalenderlys została poraz pierwszy opisana w 1935 roku. Pisarka Lis Byrdal zaproponowała w swojej książce "Små Fester - glade Gæster" („Małe przyjęcia - zadowoleni goście”), aby dzieci mogły dzielić się świecą z dwudziestoma trzema cienkimi pociągnięciami ołówka i spalać ją po trochu każdego dnia aż do Wigilii. Autorka zaproponowała, że na świecy można napisać malutkie życzenia świąteczne lub wiersze, które będą się wypalać w miarę zbliżania się Wigilii. Napisała: "Mówiąc o świetle - powinieneś wiedzieć, że można namalować światło świecy zarówno farbą olejną, jak i chińskim tuszem. Za pomocą cienkiego ołówka i pewnej ręki można napisać życzenia świąteczne lub wiersze, które wypalają się kawałek po kawałku." Mimo że książka i pomysł na kalenderlys zyskały na popularności, minęło siedem lat zanim pierwsza świąteczna świeca adwentowa została fabrycznie wyproduko...

Albrecht Dürer, Portret Erazma z Rotterdamu, ok. 1520 Erazm i Luter nigdy nie spotkali się osobiście, ale korespondowali od 1519 roku. Pod koniec 1516 roku bibliotekarz i sekretarz Fryderyka III Mądrego Jerzy Spalatin podjął próbę nawiązania pierwszego kontaktu listownego. W swoim liście Spalatin przedstawił przebywającemu wówczas w Bazylei Erazmowi tezę młodego augustianina eremity Marcina Lutra, który uważał, że wyjaśnienie Erazma na temat „Justitii” Pawła z Tarsu jest nieprecyzyjne i że grzech pierworodny jest nie wystarczająco uwzględniony. List pozostał bez odpowiedzi. 28 marca 1519 roku Marcin Luter napisał po raz pierwszy list do Erazma. 31 października 1517 roku Luter opublikował swoje 95 Tez, co wywołało gorące dyskusje w kręgach kościelnych, być może więc szukał wsparcia u Erazma. Zamiast tego 14 kwietnia 1519 Erazm zwrócił się bezpośrednio do elektora Fryderyka III Mądrego. Pisał między innymi, że Marcin Luter był mu „całkowicie nieznany”, ale każdy, kto go znał, powinien „...

Ragout z jelenia. Foto: przeslijprzepis.pl Ragout z jelenia: 100 g wędzonej i surowej wieprzowiny pokroić w kostkę i roztopić z dodatkiem słoniny. 1kg jeleniego mięsa pokroić w kostkę o wymiarach 4x4cm i piec na wolnym ogniu. 500 g grzybów leśnych pokroić w plasterki, dodać roztopione mięso wieprzowe i piec razem z 3 posiekanymi szalotkami, 50 g marchewki skrojonej w kostkę 1x1 cm, pietruszką i selerem. Następnie, tak upieczoną całość dodać do mięsa jeleniego, wlać 250 ml śmietany 6% i 260 ml bulionu wołowego, dalej gotować, przyprawiając listkiem laurowym, goździkiem i gałązkami jałowca. Ragout smakuje jako farsz do naleśników lub pasztecików. L. Vogt, Das Luther-Melanchthon Kochbuch, Lindemann Verlag GmbH 2015, 155.

Rady w sprawie Interim lipskiego, malowidło ścienne na zamku Albrechtsburg w Miśni, 1910 Po zwycięstwie cesarza Karola V w wojnie szmalkaldzkiej nad Związkiem Szmalkaldzkim, podjęto liczne działania rekatolicyzujące w ramach tzw. Interim augsburskiego w 1548 roku. Choć protestantom udało się tymczasowo wprowadzić w życie kielich dla osόb świeckich i małżeństwo duchownych, nie spotkało się to z aprobatą przedstawicieli strony katolickiej. Ponieważ były sojusznik Karola V, nowy elektor Saksonii Maurycy Wettyn, skłaniał się do rozwiązań reformacyjnych, powierzył Filipowi Melanchtonowi i jego doradcom elektorskim zadanie opracowania nowego porządku kościelnego. Maurycy przedstawił parlamentowi lipskiemu do zatwierdzenia kombinację różnych formuł. Tak zwane artykuły lipskie mieszały elementy teologii protestanckiej i reformowały stanowisko katolickie. W nowo opracowanej formie zamierzano zachować mszę łacińską, święta maryjne i Boże Ciało. Jednakże stany tylko częściowo przyjęły artykuły...