Kryminalizacja religijna Żydów: bluźnierstwo

Talmud Babiloński

Oskarżenie o bluźnierstwo zapoczątkowało w XIII wieku zakrojoną na szeroką skalę kampanię przeciwko literaturze rabinicznej. Ochrzczony Żyd Mikołaj Donin rozpoczął to od przedłożenia Talmudu Grzegorzowi IX w 1239 roku z powodu rzekomo zawartych w nim „bluźnierstw”. Następnie papież zażądał, aby królowie Anglii, Francji, Kastylii i Portugalii skonfiskowali wszystkie egzemplarze Talmudu i ekskomunikowali wszystkich duchownych prowadzących księgi hebrajskie.

Tylko król Ludwik IX z Francji wykonał rozkaz z 3 marca 1240, ale zaplanował publiczną debatę w celu wyjaśnienia zarzutów. Przyniosło to rzecznikowi strony żydowskiej rabinowi Jehielowi ben Josefowi retoryczne zwycięstwo i wysoki prestiż. Jednak werdykt zapadł już dawno: po odroczeniu, 29 września 1242 roku, w Paryżu publicznie spalono około 10 000 egzemplarzy Talmudu – pełne 24 wozy.

Papież Innocenty IV stwierdził w 1244 roku: Talmud bluźni Bogu, Chrystusowi i Marii, jego ustna tradycja wypacza prawo biblijne, które wskazuje na Chrystusa i wychowuje Żydów, aby nie słuchali prawdziwego nauczania Kościoła. Kiedy delegacja żydowska oświadczyła, że ​​Talmud jest niezbędny dla Żydów do zrozumienia Biblii, kazał go zbadać. 40 ekspertów z Uniwersytetu Paryskiego, w tym Albertus Magnus, ponownie potępiło Talmud. 

Uzasadniało to ciągłą cenzurę, konfiskaty i palenie przez późniejszych papieży, królów francuskich, a przede wszystkim lokalną inkwizycję. W „Podręczniku heretyków” Bernarda Gui, obok Talmudu, wymieniono rabiniczne komentarze biblijne, które należało skonfiskować, w tym pisma Majmonidesa. W 1319 roku zorganizował kolejne spalenie Talmudu w Tuluzie.

W Niemczech doszło jedynie do publicznych kpin z Talmudu i podżegających przemówień. Popularni wówczas kaznodzieje, tacy jak Berthold z Ratyzbony i Konrad z Würzburga, utożsamiali Żydów z heretykami: ponieważ trzymali się Talmudu, wszyscy zostali skazani na piekło.

W Hiszpanii zakazy Talmudu obowiązywały aż do 1263 roku. Później król Aragonii Jakub I zadowolił się tym, że Żydzi dobrowolnie usuwali obraźliwe fragmenty. Pozostawił to do ustalenia komisji pod przewodnictwem dominikanina Ramona von Penaforte. Gdy postępowanie okazało się nieskuteczne, wycofał nakaz cenzury w 1265 roku.

Bardziej pozytywnie ocenił literaturę rabiniczną jeden z ekspertów, mnich Ramon Marti. Znalazł wiele powiązań z naukami Jezusa w Talmudzie i próbował udowodnić Jego mesjanizm na podstawie legend z Hagady. Chrześcijański kaznodzieja mógł przekonać Żydów jedynie poprzez własną literaturę. Jego główne dzieło „Pugio fidei adversus Mauros et Iudaeos”, napisane około 1280 roku, również wywarło wpływ na Marcina Lutra.

Antypapież Benedykt XIII wydał całkowity zakaz używania i rozpowszechniania Talmudu w wydanej w 1415 roku „bulli żydowskiej”. Jedynymi wyjątkami byli misjonarze żydowscy upoważnieni przez papieża.

Czasy nowożytne

Wzorzec antytalmudyzmu w dalszym ciągu charakteryzował późniejsze konfrontacje z normatywną literaturą judaizmu, odwołują się do niego nawet współcześni antysemici. Talmud rzekomo skodyfikował wrogość Żydów wobec nie-Żydów, aby legitymizować ich działania. Wydane w 1711 roku dzieła heidelberskiego orientalisty Johanna Andreasa Eisenmengera pt. „Odkryty judaizm” stało się kamieniem milowym w długiej historii antytalmudycznych nastrojów antyżydowskich, dzięki szczególnej erudycji autora. Aby odnieść szerszy skutek, konieczne było popularyzatorskie podsumowanie w formie komentarzy fragmentόw Talmudu, do których nawet osoby niebędące ekspertami miały łatwy dostęp. Taki cel przyświecał pracy teologa katolickiego Augusta Rohlinga, zainspirowanej twórczością Eisenmengera i noszącej chwytliwy tytuł „Żyd Talmudu”. Pierwsze z 22 wydań ukazało się w 1871 roku jako reakcja na uchwalone przez władze prawa emancypacyjne Bismarcka dla Związku Północnoniemieckiego.

Theodor Fritsch był od 1880 roku jednym z najbardziej aktywnych antysemitów w Cesarstwie Niemieckim. Opublikował wiele podżegających broszur, w tym Katechizm antysemicki, który do 1945 roku rozszedł się w 49 wydaniach. 15 maja 1910 opublikował w czasopiśmie „Hammer” następujące motto:

„Nie wierzę, że Hebrajczycy będą chcieli porzucić swój judaizm i stać się Niemcami, dopóki nie spalą ich pism talmudycznych i nie zburzą synagog – na znak, że nie chcą już czcić Jahwe, ducha niegodziwości i kłamstw." (2)

W związku z tym Centralne Stowarzyszenie Niemieckich Obywateli Wyznania Żydowskiego, założone w 1893 roku i odpowiedzialne także za prawną ochronę judaizmu w Niemczech, złożyło doniesienie o znieważeniu Fritscha za obrazę wspólnoty religijnej prawami korporacyjnymi (§ 166 Kodeksu karnego Rzeszy) i zagrażanie pokojowi publicznemu poprzez nawoływanie do aktów przemocy (§ 130) przed Królewskim Sądem Okręgowym w Lipsku. Fritsch został skazany 18 listopada 1910 na tydzień więzienia za obrazę uczuć religijnych społeczności żydowskiej. Drugi proces za agitację przeciwko Talmudowi zakończył się tym samym rezultatem, w wyniku którego 19 maja 1911 otrzymał dziesięć dni więzienia.

Żyd jako „Antychryst”

Publiczne przedstawienia Pasji (Męki Chrystusa) stwarzały szerokie pole do oczerniania Żydów. Często przedstawiano ich jako Szatana lub „demaskowano” jako Antychrysta. Publiczność mogła zażądać i określić swoją karę, która została wykonana natychmiast na scenie. To przeniknęło także do dramaturgii karnawałowych zabaw, np. we Frankfurcie nad Menem w 1493 roku. W ten sposób praktykowano i symbolicznie antycypowano pogromy i wypędzenia. Na karykaturach z tamtych czasów widać także rosnącą wrogość wobec Żydów.

Literatura:

1. Y. H. Yeruschalmi, The Inquisition and the Jews of France in the Time of Bernard Gui. In: The Harvard Theological Review, 1970 (3),317-376.

2. Chr. Wiese, Jahwe – ein Gott nur für Juden?,1997,30.

3. B. Philippe, Être juif dans la société française, chapitre « De l'an 1000 à l'expulsion de 1394 ».

4. A. Borras, Les sanctions dans l'Église, commentaire du Livre VI du Code de droit canonique. Collection : Le nouveau droit ecclésial,1990,163.

5. H. Junginger, Talmudhetze, 2011,406-408.

6. H.-M. Kirn, Die spätmittelalterliche Kirche und das Judentum. In: D. Wendebourg, A. Stegmann, M. Ohst (Hrsg.), Protestantismus, Antijudaismus, Antisemitismus, 2017, 9-15.