Słynni polscy luteranie – XIX wiek (część II)

Waldemar Osterloff (1858-1925) - autor wielu podręczników szkolnych (najpopularniejszy Kurs metodyczny języka niemieckiego miał osiem wydań) i wypisów z literatury oraz monografii popularnonaukowych z dziedziny historii nauczania, należących do klasyki przedmiotu. Współautor czterotomowych Dziejów powszechnych, obejmujących historię Europy od starożytności do czasów współczesnych (1905);

Stefan Szolc-Rogoziński (1861-1896) -  podróżnik, odkrywca i badacz Afryki, szczególnie Kamerunu, członek Królewskiego Towarzystwa Geograficznego; w 1882 roku zorganizował pierwszą polską wyprawę badawczą do Afryki;

Juliusz Bursche (1862-1942) - polski duchowny ewangelicki, doktor teologii, działacz niepodległościowy, męczennik z okresu II wojny światowej, zamordowany przez funkcjonariuszy hitlerowskich Niemiec;

Olga Boznańska (1865-1940) - malarka, portrecistka, przedstawicielka modernizmu;

Felicja Kaszowska (1867-1951) - śpiewaczka operowa. Urodziła się w Warszawie jako córka kantora synagogi, od 16. roku życia uczyła się śpiewu pod kierunkiem Wilhelma Troschela. Studiowała w Warszawie, Wiedniu, Paryżu i Mediolanie. Debiutowała w 1887 roku w Warszawie, występowała na scenach większości europejskich teatrów operowych, a w latach 1891-92 należała do zespołu Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Dysponowała głosem o rozległej skali (od sopranu koloraturowego po mezzosopran) i dużym talentem aktorskim, szczególnie ceniona była jako odtwórczyni partii w operach Wagnera i Meyerbeera. Po zakończeniu kariery scenicznej prowadziła w Wiedniu własną szkołę śpiewu - w gronie jej uczniów byli m. in. Jan Kiepura i Wanda Wermińska. Ostatnie lata życia spędziła w Bielsku-Białej i tam też została pochowana na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Listopadowej;

Józef Piłsudski (1867-1935) - działacz społeczny i niepodległościowy, żołnierz, polityk, mąż stanu, Naczelnik Państwa, pierwszy marszałek Polski, przez 17 lat był luteraninem;

Artur Oppmann (1867-1931) – poeta okresu Młodej Polski, publicysta, pseudonim „Or-Ot”;

Karol Henryk Martens (1868-1948) - przedsiębiorca budowlany, inżynier, filantrop, działacz społeczny, doctor honoris causa Politechniki Warszawskiej;

Józef Buzek (1873-1936) - statystyk, ekonomista, poseł na Sejm Ustawodawczy i senator I kadencji w II RP, współzałożyciel i pierwszy prezes Głównego Urzędu Statystycznego (1918-1929); krewny premiera Jerzego Buzka; 

Henryk Arctowski

Henryk Arctowski (1873-1958) - geograf, geofizyk, geolog, meteorolog, glacjolog i podróżnik, związany z badaniami krajów polarnych; profesora Arctowskiego zostało przez badaczy upamiętnione w wielu nazwach geograficznych (m.in. Góra Arctowskiego w Arktyce, Półwysep Arctowskiego na Antarktydzie);

Ignacy August Boerner (1875-1933) - inżynier mechanik, pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, bliski współpracownik J. Piłsudskiego, minister poczt i telegrafów w kilku rządach II RP;

Józef Kiedroń (1879-1932) – inżynier, górnik, polityk, minister przemysłu i handlu w rządzie Wł. Grabskiego;

Edmund Kessler (1880-1930) -  podpułkownik Sztabu Generalnego Armii Imperium Rosyjskiego i generał brygady Wojska Polskiego, wielokrotnie odznaczony przez Polskę, Francję i Estonię;

Gustaw Manitius (1880-1940) - duchowny luterański, organizator polskiego życia ewangelickiego w Wielkopolsce i na Pomorzu, senior diecezji wielkopolskiej, męczennik II wojny światowej;

Wiktor Thommée (1881-1962) – generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari;

Juliusz Rómmel (1881-1967) - pułkownik artylerii konnej Armii Imperium Rosyjskiego, generał dywizji Wojska Polskiego, wielokrotnie odznaczany przez Polskę, Francję, Rosję i Łotwę;

Edward Strasburger (1882-1923) - ekonomista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, dziadek popularnego aktora Karola Strasburgera;

Bronisław Rydzewski (1884-1945) - geolog, wykładowca, nauczyciel, senator II Rzeczypospolitej III kadencji (1930-1935);

Michał Scipio del Campo (1887-1984) – lotnik, inżynier, metalurg i termodynamik, nestor polskiego lotnictwa: jako pierwszy Polak odbył lot nad Warszawą 13.08.1911;

Franciszek Kleeberg (1888-1941) -  generał brygady Wojska Polskiego, wielokrotnie odznaczony przez Polskę, Prusy, Austro-Węgry, Francję, Łotwę i Jugosławię;

Juliusz Ulrych (1888-1959) -  członek Polskiej Organizacji Wojskowej, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, minister komunikacji (1935–1939);

Władysław Roguski (1890-1940) – malarz, grafik, projektant tkanin;

Alfons Pinno (1891-1976) – architekt, działacz społeczny i pedagog;

Władysław Anders (1892-1970) - generał dywizji Polskich Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych;

Józef Wilhelm Banek (1892-1985) – księgowy, otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata;

Henryk Messing (1893-1977) - rolnik, działacz społeczny, poseł na Sejm IV kadencji (1935-1938) w II Rzeczypospolitej;

Henryk Liefeldt (1894-1937) - kierowca wyścigowy, inżynier mechanik, konstruktor, pierwszy automobilowy mistrz Polski (1927);

Jan Brzechwa (1898-1966) – właściwie Jan Wiktor Lesman, poeta i adwokat, autor wierszy i bajek dziecięcych (w tym „Kaczka Dziwaczka”, „Tańcowała igła z nitką”, „Pomidor”, „Żuraw i czapla”, „Akademia Pana Kleksa” i „Pan Drops i jego trupa”), tekstόw satyrycznych dla dorosłych, tłumacz literatury rosyjskiej (utwory Majakowskiego, Jesienina i Puszkina). Wspόłpracował m.in. z kabaretami Qui Pro Quo, Morskie Oko i Czarny Kot. Członek rzeczywisty Międzynarodowej Komisji Prawa Autorskiego;

Wiktor Niemczyk (1898-1980) - duchowny luterański, biblista, pierwszy rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, autor licznych artykułów i rozpraw, tłumacz przekładu Biblii znanego jako Biblia warszawska, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

Literatura:

J. Szturc, Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI - XX wieku, 1998.