Kantor

 

Strona z opracowanego przez J. Waltera śpiewnika.

 

Mówiąc o muzyce kościelnej, nie można nie wspomnieć o kantorze. To stanowisko, którego obowiązkiem było przewodzenie w śpiewie liturgicznym, współcześnie intonuje podczas nabożeństw pieśni lub indywidualnie śpiewa psalmy. Kantor pełni rozmaite funkcje w zależności od wyznania.

W islamie śpiewom liturgicznym przewodzi kantor określany muezzinem, który pięć razy dziennie nawołuje wiernych do modlitwy. Obecnie nawoływania odbywają się za pomocą rozgłośni i głośników. W judaizmie chazan jest przygotowany profesjonalnie jako wokalista oratoryjny towarzyszący zwykle rabinowi w praktykach religijnych. Bierze także udział w uroczystościach pogrzebowych i zwyczajowo przewodzi modlitwom w bożnicy. W niektórych gminach żydowskich może nim być kobieta (chazana).

W Kościołach ewangelickich historycznie do obowiązków kantora należało m.in. akompaniowanie zborowi, wykonywanie partii solowych, nauczanie muzyki członków kapeli oraz pisanie utworów muzycznych (np. kantat) na święta religijne. Pierwszym kantorem ewangelickim został Johann Walter, który od 1525 roku doradzał ks. Marcinowi Lutrowi, jak muzycznie organizować Niemiecką Mszę. Do dziś w niemieckim śpiewniku ewangelickim znajduje się siedem pieśni jego autorstwa, dla których napisał tekst i/lub skomponował melodie. Jednym z bardziej znanych kantorów byli Jan Sebastian Bach i Jerzy Filip Telemann. W Kościele Szwecji kantor powinien mieć wykształcenie dwuletnie w muzyce religijnej i wykształcenie zasadnicze Kościoła, aby ubiegać się o stanowisko. Kościół Norwegii wymaga od kantorów edukacji czteroletniej. Instytucja i urząd kantora do dziś funkcjonuje w Kościołach ewangelickich – oznacza osobę stojącą na czele kantoratu (szkoły) i odpowiedzialną za całokształt muzyki wykonywanej w danej parafii. Obecnie, nie tylko w Polsce, termin ten jest coraz częściej zastępowany sformułowaniem „dyrektor muzyczny”, gdyż z tradycji znaczeniowej wynika mylne w tym przypadku utożsamianie kantora jedynie ze śpiewakiem, podczas gdy jest nim najczęściej organista.

W Kościele rzymsko-katolickim kantor jest powołany zgodnie z zasadą dobrej wiary do przewodzenia i intonowania w chórze wokalnym. Jako śpiewak-solista bierze udział oratorium kościelnym a po mszach udziela się w oratoriach świeckich oraz prowadzi merytorycznie scholę cantorum. Współcześnie kantor w kościołach katolickich nie tylko w parafiach kieruje śpiewem wiernych.

Literatura:

1. F. K. Praßl, Kantor, Kantorin. In: Walter Kasper (Hrsg.): Lexikon für Theologie und Kirche. 3. Auflage. Bd 5., 1996, 1205.

2. I. S. Markham, O. E. Warder, An Introduction to Ministry: A Primer for Renewed Life and Leadership in Mainline Protestant Congregations, 2016, 158, 266.

3. P. Crelier, Cl.-A. Bähler, Dan Luiten Pour Dan Luiten, la louange, c'est un auditoire « connecté » à Dieu, lafree.ch, Switzerland, 5 January 2015.