A kobiety w kościele? Ich rola zmieniła się z zasadą powszechnego kapłaństwa wiernych. Przez wieki nauczały one w słowach napisanych przez siebie pieśni. Pierwsza tego typu, autorstwa Elżbiety Cruciger (na foto) z 1524 roku, śpiewana jest do dziś. Trudno przy tym pominąć Luise Hensel, Annę Theklę von Weling, Marthę Müller-Zitzke, czy Evę-Marię Tobler-Zeltner. Jedną z niebywale zasłużonych kobiet dla reformacji była Katarzyna Zell, która pomagała swojemu mężowi Mateuszowi w przeprowadzeniu odnowy kościelnej w Strasburgu. Opiekowała się chorymi, ubogimi i więźniami. Prowadziła otwarty na każdego potrzebującego dom pastora - w czasach wojny chłopskiej nierzadko przebywało tam sto osób! Schronienia udzielała również baptystom, w tym Kacprowi Schwenckeldowi. Działalność literacką rozpoczęła w 1524 roku. Utrzymywała kontakt listowny z wieloma reformatorami, w tym Marcinem Lutrem. W 1529 towarzyszyła teologom szwajcarskim podczas rozmów religijnych w Marburgu. W 1538 roku odwiedziła wraz z mężem Doktora Lutra w Wittenberdze. W XIX wieku kobiety zdominowały istotną formę działalności ewangelickiej - posługę diakonijną - w ramach inicjatywy Theodora Fliednera z 1836, stanowiły filar protestanckich misji w Afryce i Azji. Amalie Sieveking ustanowiła w 1825 roku związek na rzecz ubogich i chorych w oparciu o samopomoc mieszkańców Hamburga. Na skutek zmian obyczajowych XIX i XX wieku wiele kościołów protestanckich dopuściło kobiety do ordynacji na pastora lub diakona.
Wychodząc od definicji słowa „kapłan”, oznaczającego osobę pośredniczącą między ludźmi a istotą nadludzką (bóstwem) poprzez sprawowanie określonych czynności kultowych, zagadnienie dopuszczania kobiet do tych czynności można by rozpatrywać w wielu religiach. Kobiety sprawowały niektóre funkcje kapłańskie w religiach starożytnych (Egipt, Babilonia, Rzym, Grecja), a obecnie w religiach pierwotnych (np. w Afryce Zachodniej czy Oceanii), shintō i buddyzmie. Kapłanami w judaizmie, taoizmie i zaratusztrianizmie byli wyłącznie mężczyźni. Wiąże się to z rolą kobiety w ujęciu doktryny i tradycji poszczególnych religii. Kwestia nie dotyczy islamu, gdyż kapłaństwo w nim nie występuje. Współcześnie zwrot „kapłaństwo kobiet” kojarzony jest najczęściej z dyskusją wokół możliwości sprawowania funkcji kapłańskich przez kobiety w chrześcijaństwie. Wraz z emancypacją kobiet i rozwojem ruchu feministycznego w świecie zachodnim zaczęto dyskutować o prawach kobiet, pojawiła się więc także problematyka dopuszczenia kobiet do kapłaństwa. Ponieważ było to już po podziale chrześcijaństwa na liczne wyznania, sprawa była podejmowana odrębnie przez poszczególne Kościoły, przy czym ujawniły się znaczne różnice w tej kwestii.
Decyzja niektórych Kościołów o ordynacji kobiet na duchownych związana była z następującymi argumentami: niedopuszczanie kobiet do urzędu duchownego jest elementem kulturowo-społecznym (a zatem zmiennym), jeśli przekaz Ewangelii ograniczony jest do jednej płci, brakuje pełnego posługiwania Kościoła. Jezus Chrystus nazwał jedną z uzdrowionych przez siebie w szabat kobietę „córką Abrahama" (Łk 13, 16), choć do tej pory to określenie było używane jedynie w stosunku do „synów Abrahama", czyli mężczyzn. Tym samym pokazał, że zarówno kobiety jak i mężczyźni są jednakowo ważni dla Królestwa Bożego. W Nowym Testamencie są wzmianki o pełnieniu pewnych funkcji przez kobiety, np. diakonisa Febe (Feba), List do Rzymian 16, 1-2, współpracownica (συνεργους) Pawła Pryscylla tamże 16,3 oraz wymieniona wśród apostołów Junia (Ἰουνία) (Rz 16,7). W XIII wieku zmaskulinizowano imię tej ostatniej i w miejsce apostołki Junii pojawił się apostoł Junias. Najnowsza rewizja Biblii Lutra poprawiła na szczęście ten błąd...
Kościoły protestanckie nie uznają sakramentalnego charakteru święceń kapłańskich i tzw. kapłaństwa hierarchicznego. Akcent położony jest na powszechne kapłaństwo wiernych, a wypełnianie powierzonej funkcji zwierzchnika wspólnoty jest spełnianiem urzędu. Pierwszymi wspólnotami chrześcijańskimi dopuszczającymi kobiety do urzędu duchownego były wolne kościoły protestanckie: kongregacjonaliści amerykańscy (Antoinette Brown Blackwell, 1853), Armia Zbawienia (1870), metodyści (1891), baptyści (1918), prezbiterianie (1956), mennonici (1973). Jednak decyzję o ordynacji kobiet zaczęły podejmować także Kościoły tradycji luterańskiej w poszczególnych krajach: Holandii (1929), Norwegii (1930), Danii (1948), Szwecji (1958), Hesji (1959; od 1978 w całych Niemczech), Stanach Zjednoczonych (1970), Finlandii (1988). Kobiety są dopuszczone do ordynacji także w Czechosłowackim Kościele Husyckim i Kościołach tradycji reformowanej. We wspólnotach protestanckich o zachowanym ustroju episkopalnym kobiety mogą pełnić także funkcję biskupów. Ostatnim Kościołem Krajowym w ramach Ewangelickiego Kościoła w Niemczech (EKD), który wprowadził ordynację kobiet był Ewangelicki Kościół Krajowy Schaumburg-Lippe (1991). Pierwszą niemiecką biskupką została w 1999 roku Margot Käßmann. Na mocy uchwał Anglikańskiej Rady Konsultacyjnej z 1971, poszczególne prowincje wspólnoty Kościołów anglikańskich samodzielnie mogą podejmować decyzję co do ordynacji kobiet. Po raz pierwszy dokonał takich święceń Kościół anglikański w Hongkongu w tymże roku (wcześniejszą ordynację z 1944 uznano za nieważną). W 1976 ordynowano kobiety w Kościele Episkopalnym w Stanach Zjednoczonych; w tym też Kościele pierwsza kobieta wyznania anglikańskiego, Barbara Harris, została powołana na urząd biskupa (jako biskup sufragan). Pierwszą kobietą-biskupem diecezjalnym została w 1992 Penelope Jamieson (Kościół Anglikański w Nowej Zelandii). W końcu Synod Generalny samego Kościoła Anglii podjął decyzję o święceniu kobiet, a pierwszej ordynacji dokonano w Bristolu i Canterbury w 1994. Podczas konferencji w Lambeth (1998) po raz pierwszy uczestniczyło 11 kobiet-biskupów (w tym 7 diecezjalnych). A w Polsce? Kościół Ewangelicko-Augsburski stosuje ordynację kobiet jedynie na urząd diakona oraz diakonisy (podkreślić należy różnicę pomiędzy diakonem-kobietą a diakonisą). Mimo to, w 2008 roku Komisja Synodalna ds. Teologii i Konfesji wydała oświadczenie, że nie ma teologicznych ani biblijnych przeciwwskazań dla ordynacji kobiet na księży. Kościoły Ewangelicko-Reformowany oraz Ewangelicko-Metodystyczny w RP stosuje pełną ordynację kobiet (np. ordynowana w 2003 Wiera Jelinek). Kościół Chrześcijan Baptystów nie ordynuje kobiet na pastorów, jakkolwiek uznaje posługę kobiet na stanowisku diakonisy. Podobne stanowisko zajmuje Kościół Zielonoświątkowy.
Ok. jedna trzecia kościołów członkowskich Światowej Federacji Luterańskiej nie praktykuje ordynacji kobiet. W kościołach ewangelicko-reformowanych (kalwińskich) jest podobnie (ok. 20%).
1. M. Galán, Protestant und Pädagoge: Fritz Fliedner (1845–1901). Ein Überblick über sein Leben und sein Werk. In: Die evangelische Diaspora. Jahrbuch des Gustav-Adolf-Werks, 2002, 47–55.
2. I. Mager, Sieveking, Amalie. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 24, Duncker & Humblot, 2010, 389.
3. K. E. Børresen, L’anthropologie theologique d’Augustin et de Thomas d’Aquin. La typologie homme-femme dans la tradition et dans l’eglise d’aujourd’hui, Recherches de Science Religieuse, 69 (1981), 404.
4. P. Peuker, Women Priests in the Moravian Church in 1758. In: Moravian Messenger, 2009, 1–2.
5. H. Köhler, Meilenstein der Frauenordination. In: landeskirche-hannovers.de. 12. Januar 2013.
6. R. Hering, Frauen auf der Kanzel? Die Auseinandersetzungen um Frauenordination und Gleichberechtigung der Theologinnen in der Hamburger Landeskirche. In: Rainer Hering (Hrsg.): Hamburgische Kirchengeschichte in Aufsätzen – Teil 5., Kirchliche Zeitgeschichte (20. Jahrhundert) (= Arbeiten zur Kirchengeschichte Hamburgs. Band 26), 2008, 105-153.
7. M. Bider, Początki instytucji diakonis w Kościele łacińskim w ujęciu historyczno-kanonicznym. Roczniki Nauk Prawnych, 26 (2016),137-161.
8. E. L. Cleary, Power, Politics, And Pentecostals In Latin America, Routledge, 7th February 2018.
9. Women Can Be Priests". Womenpriests.org. Archived from the original on 2011-05-19. Retrieved 2010-11-19.
10. "Women's Ordination Worldwide". Womensordinationworldwide.org. 2009-05-17. Archived from the original on 2010-11-12. Retrieved 2010-11-19.
11. Sociology Archived 2015-10-19 at the Wayback Machine by Beth B. Hess, Elizabeth Warren Markson, Peter J. Stein.
12. E.-M. Bachteler, P. Ziegler, Auf zur Reformation, 2016, 11, 158.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz