„Brief an die Fürsten zu Sachsen von dem aufrührerischen Geist“

Ten „otwarty list” z lipca 1524 roku do elektora Fryderyka III Mądrego i księcia Jana Stałego stanowi reakcję na późniejsze zaangażowanie Tomasza Müntzera, które również wiązało się z przemocą, w tym zniszczenie kaplicy pielgrzymkowej przez obywateli Alstedt, a także na wpływ, jaki Müntzer mógł mieć na książętach Janie i Janie Fryderyku I dzięki jego „Kazaniu książęcemu”, które chciałby otrzymać Jan Fryderyk I zwany Wspaniałomyślnym (Allstedt, 13 lipca). List ten oznacza także koniec wysiłków zmierzających do osiągnięcia teologicznego kompromisu z Müntzerem, do którego Luter dążył od 1523 roku, i ma charakter dość programowy, jako że jest to jego pierwsza publiczna walka z krytykami i przeciwnikami we własnym obozie.

Mistrzowskie retorycznie pismo stanowi refleksję historyczno-teologiczną nad oporem, jaki Słowo Boże regularnie napotyka w świecie. Albo diabeł przeciwstawia mu się nagą władzą pogańskich lub świeckich wiernych papiestwu, albo poprzez herezję stara się subtelnie przeszkodzić mu w Jego postępowaniu, w postaci „buntowniczego ducha”, który nie tylko, ale i obecnie działa w bezimiennym, ale wyraźnie naznaczonym Müntzerze, chce on zamienić ducha Ewangelii, skupionego na miłości i cierpieniu w świecie, w świat politycznie obraźliwy kształtowany poprzez objawienie, które nie jest poparte Biblią. Dopóki to kluczowe pytanie pozostanie debatą teologiczną, duchy będą mogły się spotykać. Jeśli jednak dojdzie do aktów przemocy, zgodnie z 13 rozdziałem Listu do Rzymian władze świeckie są zobowiązane do utrzymania pokoju publicznego. Marcin Luter zaleca wydalenie swoich przeciwników z kraju.

„List do książąt Saksonii o buntowniczym duchu” („Brief an die Fürsten zu Sachsen von dem aufrührerischen Geist“) znajduje się w 15 tomie Edycji Weimarskiej dzieł Marcina Lutra (WA 15,199-221).

Literatura:

1. S. Bräuer, Die Vorgeschichte von Luthers „ Ein Brief an die Fürsten zu Sachsen von dem aufrührerischen Geist“. In: Lutherjahrbuch 47 (1980), 40-70.

2. M. Beyer, Brief an die Fürsten zu Sachsen von dem aufrührerischen Geist. In: V. Leppin, G. Schneider-Ludorff (Hrsg.), Das Luther-Lexikon, 2015, 120.

3. WA 15,199-221.