 |
| Zamek Hartenfels w Torgawie |
To położone romantycznie nad Łabą miasto, którego początki sięgają IX wieku, odegrało znaczącą rolę w rozwoju reformacji. Nauki profesora z Wittenbergi padły tu na owocny grunt. W 1523 roku władze Torgawy doprowadziły do kasaty klasztorów a mieszkańcy zniszczyli obrazy i rzeźby przedstawiające świętych wewnątrz kościołów. Ks. doktor Marcin Luter mawiał: „Wittenberga jest matką a Torgawa - mamką Reformacji (Wittenberg ist die Mutter und Torgau die Amme der Reformation)". Nie bez przyczyny Odnowiciel Kościoła Chrześcijańskiego odwiedzał to miasto ponad 40 - a według najnowszych badań - 60 razy.
Torgawa należała do książąt Saksonii-Wittenbergi. Po bezpotomnej śmierci ostatniego księcia z dynastii askańskiej w 1423 roku, elektorat przeszedł w ręce Wettynów, którzy założyli tu swoją rezydencję. Po podziale lipskim z 1485 roku, Torgau przejęli Wettyni z linii ernestyńskiej. Obok Weimaru Torgawa stała się najważniejszą siedzibą tej gałęzi rodu. Od 1525 roku miasto było samodzielną rezydencją, dla której został rozbudowany nad Łabą zamek Hartenfels. Właśnie tu urodził się 17 stycznia 1463 i rezydował Fryderyk III Mądry, protektor Marcina Lutra. Stąd zapadały prawie wszystkie decyzje polityczne, w tym te dotyczące rozwoju ruchu reformacyjnego w Saksonii. W torgawskiej rezydencji podpisano edykt umożliwiający druk w Wittenberdze tłumaczenia Nowego i Starego Testamentu na język niemiecki zwanego Biblią Lutra. W skład zamku Hartenfels wchodzi również prostokątna kaplica, pierwszy przykład protestanckiej architektury sakralnej. 5 października 1544 kaplica została uroczyście otwarta przez Doktora Lutra. Do dziś można kupić za cenę kilku euro kopię wygłoszonego wówczas przez niego kazania...
Wittenberskiego Reformatora łączyły z Torgawą również stosunki towarzyskie, bowiem mieszkał tu z rodziną „kantor reformacji", Johann Walter, czołowa postać muzyki protestanckiej wczesnego okresu. Walter studiował w latach 1521-25 w Lipsku i śpiewał w kapeli elektora saskiego w Altenburgu a od 1526 roku pracował jako kantor w szkole łacińskiej w Torgawie. Zaprzyjaźnił się szybko z Marcinem Lutrem, któremu doradzał w sprawach muzyki. Za sprawą Waltera wittenberski Reformator zakładał dla młodzieży szkoły śpiewu (kantoraty). Obaj panowie odwiedzali się zarówno w Torgau, jak i Wittenberdze. Johann Walter był częstym współbiesiadnikiem podczas Mów Stołowych w Czarnym Klasztorze. Muzyk współtworzył podwaliny teoretyczne chorału protestanckiego, skomponował ponadto dwie pasje chorałowe i jest autorem zbioru fug instrumentalnych a także śpiewnika z przedmową Lutra, w którym zebrano 38 pieśni niemieckich i 5 łacińskich, ułożonych w czterogłosie (rozszerzonych w późniejszych wydaniach do 5-6 głosów). Szczególnie rozpowszechnioną w muzyce renesansowej techniką kompozytorską była „cantus firmus". Zgodnie z nią w pieśniach pojawia się tylko tenor i tylko niektóre melodie padają w głosie najwyższym.
W styczniu 1530 cesarz Karol V, wzywając na Sejm Rzeszy do Augsburga, zażądał od stanów szlacheckich złożenia sprawozdania o ich wierze. Ewangelicy byli słabo przygotowani, obawy budziło też zawarcie pokoju przez cesarza z papieżem Klemensem VII. 14 marca 1530 roku elektor saski Jan Stały zlecił Marcinowi Lutrowi, Filipowi Melanchtonowi i Janowi Bugenhagenowi sporządzenie dokumentu przedstawiającego przeprowadzone reformy i ich teologiczne uzasadnienie. Wynikiem tych prac były, przedstawione elektorowi 27 marca, tzw. Artykuły torgawskie. Zawierały one „ocenę zniesionych w zborach saskich nadużyć”, stając się podstawą do napisania Augsburskiego Wyznania Wiary (Augustany).
Z Torgau byli związani również inni członkowie rodziny Lutrów. Najstarszy syn Marcina i Katarzyny, Jan (Johannes) został wysłany latem 1542 tu do szkoły. Ta, pod kierownictwem rektora Marcusa Crodela, cieszyła się popularnością z uwagi na wysoki poziom kształcenia. Gdy jego siostra Magdalena ciężko zachorowała, Jan wrócił na krótko do Wittenbergi 16 września. Po jej śmierci, Katarzyna mocno tęskniła za synem uczącym się w Torgawie. Decyzją ojca Jan wrócił ostatecznie do Wittenbergi latem 1543.
Lutrowie nie stracili kontaktu z Torgau po śmierci Marcina. Stąd pochodziła żona trzeciego syna Lutrów, Pawła (Paula). To tu zmarła w wyniku nieszczęśliwego wypadku Katarzyna von Bora, 20 grudnia 1552. Dzień później jej ciało złożono w krypcie XV-wiecznego kościoła mariackiego (Stadtkirche St. Marien). Naprzeciw tego zabytku kościelnego znajduje się dom, w którym mąż Katarzyny, Marcin Luter współredagował tzw. Artykuły torgawskie...
Literatura:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz