Święto Reformacji

Obchody pamiątki Reformacji 31 października zaczęto organizować długo po śmierci Lutra. Jednak już od 1569 roku na Pomorzu odbywały się okolicznościowe wspomnienia wydarzeń z Wittenbergi, które organizowano 11 listopada w dzień imienin Marcina. Początki wspominania Lutra i świętowanie dzieła Reformacji w dniu 31 października sięgają 1617 roku. Paradoksalnie idea Święta Reformacji wyszła pierwotnie nie od teologów luterańskich, a od ewangelików reformowanych. Najprawdopodobniej głównym animatorem obchodów był urodzony w Zielonej Górze ks. Abraham Scultetus (1566-1625), luteranin, który później związał się z reformowanym nurtem Reformacji. Scultetus był w Heidelbergu nadwornym kaznodzieją księcia Palatynatu Fryderyka V. Pomysł szybko podchwycili wittenberczycy, apelując do elektora saskiego Jana Jerzego II o ustanowieniu obchodów jubileuszowych na dnie od 30 października do 2 listopada 1617 roku.

Święto Reformacji upamiętnia początek dzieła odnowy (reformacji) Kościoła chrześcijańskiego, czego symbolem stało się ogłoszenie 31 października 1517 przez Marcina Ludra w Wittenberdze 95 tez. W przeciwieństwie do typowo luterańskiego święta – Pamiątki Wyznania Augsburskiego – Święto Reformacji ma charakter ponadwyznaniowy i obchodzone jest przez różne Kościoły protestanckie, główne powstałe w XVI wieku, ale także ukształtowane później, w tym Kościoły ewangelikalne.

Obchodom święta towarzyszy nabożeństwo i zazwyczaj odśpiewanie hymnu reformacji autorstwa Marcina Lutra „Warownym grodem jest nasz Bóg.” Odczytywany jest również Psalm 46,2-8, który był pierwowzorem dla napisania Hymnu Reformacji. Obowiązuje barwa liturgiczna czerwona. W zależności od wyznania istnieją różne tradycje obchodzenia tego święta. Niektóre parafie przesuwają nieznacznie termin Święta Reformacji, np. na niedzielę poprzedzającą 31 października, bądź następującą po tej dacie. Parafia Ewangelicko-Augsburska Świętej Trójcy w Warszawie rozpoczęła w 2010 roku akcję ewangelizacyjną, promującą Święto Reformacji, na swojej witrynie internetowej Pamiętaj-jesteśmy. W parafii ewangelicko-augsburskiej w Katowicach od wielu lat w Święto Reformacji wręcza się powstałą z inicjatywny biskupa Tadeusza Szurmana doroczną nagrodę pn. Śląski Szmaragd jako wyróżnienie dla osób szczególnie zasłużonych dla ekumenizmu, dialogu i śląskiej spuścizny kulturowej. W uroczystościach tych uczestniczą wierni ogółu katowickich Kościołów protestanckich, tj. obok luteran także m.in. metodyści, baptyści i zielonoświątkowcy.

Także inne Kościoły ewangelickie, w tym Kościoły reformowane (kalwińskie) obchodzą Święto Reformacji. W dniu tym odbywa się zazwyczaj nabożeństwo. Wiele Kościołów ewangelikalnych, w tym i zielonoświątkowych, jako wspólnoty zakorzenione w tradycji i duchowości protestanckiej, przywiązuje dużą wagę do Święta Reformacji. W dniu tym mogą odbywać się okolicznościowe nabożeństwa poświęcone tematyce odnowy Kościoła i życia w duchu Ewangelii oraz upamiętniające reformacyjne wystąpienie Marcina Lutra, wykłady dotyczące przyczyn, historii i celu reformacji, prezentacje, festiwale, bądź projekcje filmów, w zależności od zwyczajów wyznania i zboru. Święto obchodzone jest oficjalnie przez ewangelikalne zbory należące do Toruńskiego Przymierza Protestanckiego, które organizuje coroczne jego obchody w Toruniu, niezależnie od spotkań ekumenicznych organizowanych przez tamtejszą parafię Ewangelicko-Augsburską.

Święto Reformacji jest dniem wolnym od pracy m.in. w niektórych krajach związkowych Niemiec: Brandenburgii, Meklemburgii-Pomorzu Przednim, Saksonii, Saksonii-Anhalt i Turyngii, a także w całej Słowenii (mimo iż protestanci stanowią mniej niż 1% słoweńskiego społeczeństwa) oraz Chile. Na Jubileusz 500-lecia Reformacji 31.10.2017 będzie dniem wolnym od racy we wszystkich niemieckich bundeslandach. W Polsce, na podstawie art. 14 Ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, luteranie mają w tym dniu prawo do zwolnienia od nauki lub pracy (Dz.U. z 1994 r. Nr 73, poz. 323).

Literatura:

1. S. Reichelt, Der Erlebnisraum Lutherstadt Wittenberg: Genese, Entwicklung und Bestand eines protestantischen Erinnerungsortes. 2013, 84.

2. Th. Kaufmann, Luthers kopernikanische Wende. Was wollen die Protestanten 2017 eigentlich feiern? Die 95 Thesen? Viel wichtiger ist Luthers Lehre vom Priestertum aller. Sie unterscheidet die evangelische Kirche vom Katholizismus. Auch beim Umgang mit Geld. In: Frankfurter Allgemeine Zeitung, 28. Oktober 2013 (250), 7.

3. B. Hasselhorn, M. Gutjahr, Die Wahrheit über Luthers Thesenanschlag, 2018, 78-89.

4. Tekst ustawy w formacie PDF (Dz.U. z 2015 r. poz. 43).

5. "What is Reformation Day?". gotquestions.org. Retrieved 8 April 2018.