Argula von Grumbach

Argula von Grumbach (1492-1554)

Argula urodziła się jako córka barona Bernhardina von Stauffa i jego żony Katarzyny von Toerring zu Seefeld w zamku Ehrenfels na terenie dzisiejszego Beratzhausen (Bawaria). Jej ojciec otrzymał od bawarskiego księcia Albrechta IV urząd kapitana zamku w Landshut. Argula przybyła na dwór monachijski jako druhna księżnej Kunigundy, wykształconej kobiety, której zawdzięczała wykształcenie. Około 1502 roku otrzymała niemiecką Biblię, którą w dużej mierze nauczyła się na pamięć. Kiedy w 1509 roku oboje jej rodzice zmarli na zarazę w odstępie pięciu dni, księżna otoczyła Argulę szczególną opieką. Od 1510 roku mieszkała w Lenting przez około 20 lat. W 1516 roku wyszła za mąż za frankońskiego rycerza cesarskiego Friedricha (Wolfskeela) von Grumbacha, który był pielęgniarzem w Dietfurcie. Z małżeństwa, które zakończyło się śmiercią Fryderyka w 1530 roku, urodziło się czworo dzieci – Georg, Hans Georg, Gottfried i Appolonia, z których tylko Gottfried przeżył matkę.

Konflikty reformacyjne nie minęły ją niezauważone. Czytała pisma Marcina Lutra i nawiązała kontakt z Paulem Speratusem. W 1523 roku mogła o sobie powiedzieć: „od doktora Martinusa czytałam wszystko, co wyszło w języku niemieckim”. Argula pisała także do samego Lutra i korespondowała z Georgiem Spalatinem i Andreasem Osiandrem. Przyjmując zasady Reformacji sola scriptura (Jedynie Pismo) i Jedynie Łaska (sola gratia),Argula pokazała, jak duży był wpływ Lutra i Melanchtona na nią.

Kiedy 18-letni magister z Wittenbergi Arsacius Seehofer został zmuszony do wyrzeczenia się wiary i zesłany do klasztoru Ettal w Ingolstadt, Argula udała się do Osiandra, aby doradzić mu, co ma robić. Osiander był zdumiony znajomością Biblii przez Argulę. Teraz zwróciła się z kilkoma listami do bawarskiego księcia Wilhelma i uniwersytetu w Ingolstadt, co wywołało wielkie zamieszanie. Na szczególną uwagę zasługują jej dwa pisma: „Chrześcijańskie pismo do żon szlachcicόw, aby przestrzegały wszystkich zwierzchności i aby trzymały się prawdy i słowa Bożego oraz traktowały je poważniej, zgodnie z chrześcijańskim obowiązkiem” i „Jak chrześcijańska żona…” z 1523 roku. Ten drugi traktat kopiowano szybko i licznie, tak że w niecałe dwa miesiące od jego napisania ukazało się już 14 wydań. Jej pisma rozprzestrzeniły się daleko poza Bawarię i dotarły do ​​około 30 000 czytelników. W ten sposób Argula stała się jedną z pierwszych autorek protestantyzmu. W 1524 roku napisała w liście do burmistrza i radnych cesarskiego miasta Ratyzbona: „Naszą bronią ma być słowo Boże – nie uderzać bronią, ale miłować bliźnich i mieć między sobą pokój”.

Jej poparcie dla Reformacji przyniosło jej wiele cierpienia. Mąż Arguli został pozbawiony stanowiska w 1524 roku, rodzina popadła w kłopoty, a krewni wystąpili stanowczo przeciwko niej. Te niepowodzenia nie pokonały Arguli. W liście do swego przyjaciela Johanna Briesmanna w Królewcu Luter nazwał ją „wyjątkowym narzędziem Chrystusa” i podkreślił, że swoją wielką walkę stoczyła duchem i wiedzą chrześcijańską.

Na żaden z jej listów do uniwersytetu w Ingolstadt nie otrzymała odpowiedzi. Napisano o niej nawet drwiący wiersz pod pseudonimem Johannes von Landshut, na który Argula von Grumbach odpowiedziała znacznie dłuższym wierszem.

Argula pojawiła się na drugim Sejmie Rzeszy (Reichstagu) w Norymberdze i została zaproszona przez hrabiego Palatynatu na rozmowę. Jednak ich nadzieje się nie spełniły. Marcin Luter, który nie mógł do niej bezpośrednio napisać, poprosił Spalatina, który był w Norymberdze w 1524 roku, aby przesłał jej pozdrowienia i pocieszenie. W późniejszych latach nie występowała już jako autorka tekstόw. Wokół niej zrobiło się cicho. W 1530 roku odwiedziła Lutra w twierdzy Coburg i odbyła z nim rozmowę, podczas ktόrej dała radę Reformatorowi, jak jego żona Katarzyna von Bora powinna odzwyczaić cόrkę od karmienia piersią. Następnie udała się do Augsburga, gdzie Sejm Rzeszy omawiał Augsburskie Wyznanie Wiary (CA). Podczas swojego pobytu przekonywała mieszczan do słuszności nauk reformatorskich.

O jej późniejszym życiu zachowało się niewiele informacji. Po śmierci męża w 1529 lub 1530 roku wyszła za mąż po raz drugi za czeskiego hrabiego Buriana Schlicka zu Passau w 1533, ale już dwa lata pόźniej ponownie została wdową. W 1539 roku zmarło dwoje jej dzieci, Apollonia i Georg. Według większości biografów Argula zmarła w Zeilitzheim w 1554 roku. Jej grób znajduje się tam, przy ewangelicko-luterańskim kościele parafialnym św. Zygmunta.

W księdze dokumentów Straubing znajduje się wzmianka, że ​​„stara Stauffka” została uwięziona w Straubing w 1563 roku, ponieważ nakłoniła swoich poddanych w Köfering do opuszczenia Kościoła katolickiego poprzez czytanie wywrotowych książek. Tą staruszką o nastrojach luterańskich prawdopodobnie nie była Argula von Grumbach, ale jej szwagierka Anna von Stauff, która zmarła około 1568 roku.

Pisarka Louise Otto-Peters (1819-1895), inicjatorka pierwszego niemieckiego ruchu kobiecego, uhonorowała Argulę w wierszu w 1893 roku.

Nagroda Arguli von Grumbach jest nagrodą promującą równość Krajowego Ewangelicko-luterańskiego Kościoła w Bawarii przyznawaną od 1998 roku. Nagroda przyznawana jest za osiągnięcia kobiet w Kościele. Od 2006 roku nabory wniosków, nagrody i dofinansowania realizuje Fundacja Arguli von Grumbach.

Literatura:

1. E. Kopp, Eine Adelige, die sich entrüstet. Mit starken Worten ergriff Argula von Grumbach Partei für die Reformation. Ihr Medium: fordernde Briefe. In: Chrismon. 9.2014.

2. P. Matheson, Argula von Grumbach. Eine Biographie, 2014, 219-221.

3. U. Birnstein, Argula von Grumbach (1492-1554) – Geistreich, wortgewandt und bibelkundig. In: E.-M. Bachteler, P. Ziegler (Hrsg.), Aufruf zur Reformation. Selbstbewusst, mutig, fromm – Frauen gestalten Veränderung, 2016, 33-37.

4. K. Arrieta, Louise Otto – eine vergessene Dichterin. In: Wie nah, wie fern ist uns Louise? Beiträge vom 3. Louise-Otto-Peters-Tag anläßlich des Abschlusses der Ehrungen in Leipzig zum 100. Todestag der Wegbereiterin der deutschen Frauenbewegung (= Louiseum. Band 5), 1995, 37.