Jeśli wejdziesz na dziedziniec miejsca narodzin Lutra przez bramę przy Seminarstraße, znajdziesz się w harmonijnie zaprojektowanym ogrodzie: między kamiennymi ścianami i przed domem kwitną drzewa, podcienia z piaskowca podtrzymują średniowieczną konstrukcję szachulcową.
Za fasadą znajduje się jeden z najstarszych pomników w Niemczech. Marcin Luter był popularny już za życia, jako syn górnika w Eisleben – choć nigdy nie mieszkał w tym mieście długo. Urodzony 10 listopada 1483 roku, wkrótce potem jego rodzice wraz z niemowlęciem opuścili miasto. Pierwotny dom miał prawdopodobnie wymiary około 10 x 6 m z dobudówką od strony dziedzińca od wschodu o wymiarach około 4 x 4 m. Ponieważ pod pozostałościami po pożarze znajdują się sklepione piwnice, należy je również zaliczyć do pierwotnych zasobów budowlanych. Wykopaliska na terenie otaczającym budynek pokazują, że miejsce narodzin Lutra zostało zbudowane w środowisku podmiejskim o charakterze rzemieślniczym. Nie należał do rodziny Lutrów, ale odwiedzano go tylko przez kilka tygodni z okazji porodu, zanim rodzina przeniosła się do Mansfeld. W 1689 roku pożar zniszczył dom, w którym Reformator się urodził. Nieco później odbudowano bardziej reprezentacyjny „budynek pamięci”, który przez wieki utrzymywał się jako muzeum i bezpłatna szkoła dla biednych. Godne uwagi w budynku pamięci jest to, że pomieszczenia na parterze, obok sieni wejściowej, służyły jako szkoła dla ubogich. Powiązane mieszkanie nauczyciela znajdowało się na piętrze. Lutra upamiętniono na pierwszym piętrze, zwłaszcza w „Pięknej Sali” z malowanym sufitem i portretami, która stanowiła reprezentacyjną oprawę. W 1864 roku pod kierunkiem architekta Friedricha Augusta Stülera zakupiono sąsiedni budynek od wschodu, który w 1867 roku rozebrano, aby zwolnić budynek pamięci i stworzyć ogród. Wybito okna w szczycie wschodnim i ponownie rozebrano skrzydło boczne. Od strony dziedzińca posiadał płaskołukowy podwójny podcień z szachulcowym szczytem umieszczony przed budynkiem na piętrze. Dziedziniec jest również przeprojektowany przez architekta Friedricha Augusta Stülera z 1867 roku.
W latach 2005–2007 przeprowadzono gruntowne przeprojektowanie. Miejsce urodzenia Marcina Lutra zostało odnowione i odrestaurowane. Usunięto wszystkie obce przedmioty pomocnicze, które z biegiem czasu dodano do użytku muzealnego. Zakupiono bezpośrednio sąsiadujący dom przy Lutherstraße i połączono go z domem. Dziś miejsce urodzenia wraz z domem, dawnym budynkiem szkoły i wielokrotnie nagradzanym nowym budynkiem łączącym tworzy zespół w kształcie podkowy z dużą powierzchnią wystawienniczą (500 -700 metrów kwadratowych). Ten kompleks zaprojektował Jörg Springer z Berlina. Na wystawie stałej „Dlatego jestem – Marcin Luter i Eisleben” życie miasta, o którym Luter powiedział „Moją ojczyzną było Eisleben” jest ukazane z perspektywy Reformatora. Miejsce urodzenia jest częścią światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO (1996).
Literatura:
1. Ch. Matthes, Die archäologische Entdeckung des Luthergeburtshauses in Eisleben. In: H. Meller (Hrsg.), Fundsache Luther, Begleitband zur Landesausstellung vom 31. Oktober 2008 bis zum 26. April 2009 im Landesmuseum für Vorgeschichte Halle/S., 2008, 114-119.
2. C. Philipsen, „Im übrigen bin ich in Eisleben geboren und in St. Peter getauft“. Martin Luthers Geburt und Taufe in Eisleben. In: R. Knape (Hrsg.), Martin Luther und Eisleben. Schriften der Stiftung Luthergedenkstätten Sachsen-Anhalt 8, 2007, 163–172.
3. M. Steffens, Die Gestaltung und Musealisierung der Eislebener Lutherhäuser im 19. Jahrhundert. In: R. Knape / M. Treu, Preußische Lutherverehrung im Mansfelder Land, 2002, 55–93.
4. GEBURTSHAUS
 |
| Dom urodzin Marcina Lutra od Seminarstraße |
 |
Rόża Lutra |
 |
Pozostałości odkryte w okolicy obecnego domu |
 |
| XVII-wieczna tablica nagrobna (epitafium) |
 |
| Pozostałości pierwotnego miejsca urodzin Marcina Lutra w Eisleben, które spłonęło w 1689 roku: zwęglone deski podłogowe (z wpustami pośrodku) i gliniana podłoga. Po lewej stronie lekko podwyższony fundament pieca kaflowego, częściowo zniszczony przez nową budowę z 1693 roku. |
 |
„Piękna Sala” |
 |
Motyw łabędzia w „Pięknej Sali” – Marcin Luter jako „łabędź z Eisleben” |
 |
| Typowa izba z XVI wieku |
 |
| Filip Melanchton i Marcin Luter, witraż z XVIII wieku |
 |
| XVII-wieczny obraz Marcina Lutra z krzyżem Chrystusa |
 |
| Dziedziniec miejsca urodzenia. Dobudowa z podcieniami zbudowana w 1876 roku według projektu architekta Friedricha Augusta Stülera. |
 |
Płaskorzeźba na ścianie
budynku |
1. Ch. Matthes, Die archäologische Entdeckung des Luthergeburtshauses in Eisleben. In: H. Meller (Hrsg.), Fundsache Luther, Begleitband zur Landesausstellung vom 31. Oktober 2008 bis zum 26. April 2009 im Landesmuseum für Vorgeschichte Halle/S., 2008, 114-119.
2. C. Philipsen, „Im übrigen bin ich in Eisleben geboren und in St. Peter getauft“. Martin Luthers Geburt und Taufe in Eisleben. In: R. Knape (Hrsg.), Martin Luther und Eisleben. Schriften der Stiftung Luthergedenkstätten Sachsen-Anhalt 8, 2007, 163–172.
3. M. Steffens, Die Gestaltung und Musealisierung der Eislebener Lutherhäuser im 19. Jahrhundert. In: R. Knape / M. Treu, Preußische Lutherverehrung im Mansfelder Land, 2002, 55–93.
4. GEBURTSHAUS
